| Si ta mbroni zemrėn nga ndryshimi i klimės
Luhatjet e temperaturave, rritja e pėrqendrimit tė lagėshtirės nė ajėr, i ftohti, pro dhe ndryshimi i stinėve shtojnė problemet te personat qė vuajnė nga zemra.
Por cilat kategori kardiopatėsh janė tė predispozuar pėr tė pasur probleme qė lidhen drejtė pėr drejtė me mjedisin e jashtėm? Ēfarė u kėshillohet kėtyre personave pėr ti parandaluar kėto probleme? Ja se ēfarė thotė mjeku kardiolog, Llesh Rroku, nė njė intervistė pėr gazetėn Panorama:
A ėshtė e vėrtetė qė luhatjet e theksuara tė temperaturės, i ftohti, pėrqendrimi i lagėshtirės nė ajėr, shtojnė problemet te personat qė vuajnė nga zemra?
Po, kjo ėshtė e vėrtetė. Dihet qė mjedisi i jashtėm influencon shumė nė sėmundjet e zemrės. Karakteristikat e ajrit si i ftohti, temperaturat e ulėta, po ashtu dhe luhatjet e saj shkaktojnė probleme me zemrėn. Kjo, sepse temperaturat e ulėta ēojnė nė ngushtimin e enėve tė gjakut dhe pėr pasojė ka njė shtim tė rezistencės vaskulare periferike, qė tentojnė tė rrisin vlerat e presionit tė gjakut. Kėto probleme janė tė theksuara nė stinėn e verės dhe tė dimrit, por dhe luhatjet e ndjeshme tė temperaturės, karakteristike pėr ndryshimin e stinėve, mund tė shtojnė problemet tek kėta pacientė.
Cilat kategori kardiopatish janė mė tė predispozuar tė kenė probleme?
Kontingjenti i kardiopatėve qė duhet tė ketė mė shumė kujdes janė personat e prekur nga sėmundjet e arterieve koronare, ata qė kanė kaluar infarkt tė miokardit, tė sėmurėt me tension arterial tė lartė dhe ata qė paraqesin aritmi tė ndryshme.
Ēfarė u kėshillohet kėtyre personave pėr tė parandaluar problemet dhe mė pas pėr ti trajtuar ato?
Personat kardiopatė duhet tė tregohen tė kujdesshėm gjatė gjithė vitit. Por, nė stinė tė veēanta, ky kujdes duhet tė jetė mė i lartė. Kėshtu vazhdimisht i kemi kėshilluar tė sėmurėt tanė qė kur ka temperatura tė ulėta tė tregohen mjaft tė kujdesshėm, sepse nė kėto ditė rritet metabolizmi, shtohen spazmat koronare e papritura. Kėtyre tė sėmurėve nė kėtė periudhė u kėshillohet tė kufizojnė daljet nė ditėt e ftohta, tė vishen mirė kur dalin jashtė dhe mbi tė gjitha tė mos harrojnė asnjė vakt medikamentet. Gjithashtu u rekomandojmė qė nė regjimin ushqimor tė marrin mė shumė kalori ushqimore, tė eliminojnė kripėn dhe tė marrin pak doza alkooli, 300 gramė verė tė kuqe pse 50-60 gramė alkooli, kjo sepse ndihmon punėn e koronareve, pėr yndyrnat dhe pėr kolesterolin. Kėshillė tjetėr qė u jepet kėtyre personave ėshtė tė mos ndėrpresin pėrdorimin e aspirinės.
Ky kujdes duhet tė vazhdojė dhe mė pas kur temperaturat tė rriten, sidomos nė stinė e verės. Kur temperaturat shkojnė mbi 36 gradė celsius. Kėta duhet tė tregojnė kujdes, sidomos nė periudhėn e plazhit, duke evituar futjet e menjėhershme nė ujė dhe orėt e pikut, kur temperaturat janė shumė tė larta. Nė kėtė periudhė tė vitit u rekomandohet pėrdorimi i ushqimeve me kripė, shumė lėngje dhe fruta-perimeve, por nuk u rekomandohet alkooli.
Si mund tė parandalohen kėto sėmundje?
Sėmundjet e zemrės sot zėnė njė vend shumė tė rėndėsishėm nė sėmundshmėrinė e pėrgjithshme. Vendin e dytė pas sėmundjeve kancerogjene. Sėmundjet e zemrės shfaqen nė shumė forma si sėmundjet reumatizmale, qė prekin nodulet e zemrės dhe muskulit po ashtu tė enėve koronare, enėve qė ushqejnė zemrėn, sėmundjet e lindura tė saj. Duhet tė njihen mirė shkaqet qė ēojnė nė shfaqjen e probleme tė zemrės, qė tė luftohen mė mirė ato. Gjithsesi, do tė rekomandoja kujdes pėr shfaqjen e tensionit arterial, luftė kundėr diabetit, dislipidemisė dhe mbipeshės. Lufta duhet tė bėhet nė mėnyrė frontale me dipistime masive dhe me anė tė medikamenteve. Mbi tė gjitha kėrkohet nj lidhje e vazhdueshme mes pacientit dhe specialistėve: kardiologut, endokrinologut dhe patologėve.
Personat e rrezikuar
personat e prekur nga sėmundjet e arterieve koronare
personat qė kanė kaluar infarkt tė miokardit
tė sėmurėt me tension arterial tė lartė
personat qė paraqesin aritmi tė ndryshme
Studimi
Vaji i ullirit parandalon infarktet dhe tumoret
Konsumimi i rregullt i vajit tė ullirit, mund tė pėrbėjė njė luftė natyrore kundėr infarkteve dhe tumoreve, sepse pengon oksidimin e ADN-sė dhe mplakjen e qelizave. Tė paktėn ky ėshtė pėrfundimi i dy studimeve paralele tė kryera nga studiuesit italianė. Studimet e kryera mbi dy kampione tė ndryshme, kanė treguar se funksioni antioksidues i fenolėve, agjentėve kimikė natyralė qė ndodhen te ullirit, ėshtė i tillė qė ka veti mbrojtėse si ndaj sėmundjeve kardiovaskulare (infarkti, iktusi dhe trombozat), ashtu dhe mbi sėmundjet degjenerative (tumoret, sėmundja e Alzaimerit). Studimet janė kryer nga dy ekipe tė ndryshme. I pari i udhėhequr nga profesor Claudio Galli, ka synuar tė vlerėsojė efektet e konsumit tė vajit tė ullirit nė parandalimin e sėmundjeve kardiovaskulare (infarkt, iktus dhe tromboz). Tjetri, i kryer nga profesorėt onkologė tė Firences janė pėrpjekur tė hedhin ditė mbi efektet e vajit tė ullirit mbi parametrat e oksidimit tė ADN-sė dhe mplakjen e qelizave, dėmtim qė ēon nė shfaqjen e tumoreve. Personat pjesėmarrės nė studim, kanė pėrdorur nė faza tė alternuara prej 8 javėsh (pėr dy vjet) vaj ulliri tė dy tipeve: njė me bazė tė lartė fenolesh dhe tjetri me nivel tė ulėt. Studimet kanė hedhur dritė mbi efektin mbrojtės tė fenolėve mbi sistemin kardiak dhe parandalimin e tumoreve.
|
