Historia e Kosovės nuk mund tė ndryshohet me masa administrative potencon nėnkryetari Limaj
Nėnkryetari i Partisė Demokratike tė Kosovės z.Fatmir Limaj ka mbajtur sot njė konferencė me gazetarė, ku ka shprehur qėndrimet e PDK-sė lidhur me ndėrhyrjet dhe ndryshimet e fundit qė janė bėrė nė Ligjin pėr mbrojtjen e vlerave tė luftės ēlirimtare tė Kosovės.
Me gjithė tendencat qė kanė pasur, asnjėherė askush nuk ka mundur tė na ndryshojė historinė me veprime administrative. Kėtė tendencė tė fundit ne e marrim si tendencė pėr tė ndryshuar historinė me veprime administrative, prandaj them qė ky ėshtė njė veprim tėrėsisht politik theksoi Limaj.
PDK shpreh shqetėsimin e saj pėr veprimet e fundit dhe intervenimet qė ka bėrė UNMIK-u nė kėtė ligj, qė rrėnjėsisht ndryshon tėrėsisht kuptimin e vet ligjit. Ne mendojmė se me intervenimet qė i janė bėrė nga zyra ligjore e UNMIK-ut, i ka humbur ēdo kuptim vet vlerės dhe angazhimit qė ėshtė bėrė pėr nxjerrjen e kėtij ligji shumė tė rėndėsishėm theksoi nėnkryetari pėr ēėshtje politike i PDK-sė.
Mė tej z.Limaj potencoi se intervenimi nė ligjin nė fjalė nuk ėshtė njė intervenim i zakonshėm qė do ti bėhej njė ligji tė zakonshėm. Intervenimet qė janė bėrė nuk janė thjeshtė intervenime terminologjike, nuk janė intervenime qė mund tė biejnė ndesh mė Kornizėn Kushtetuese. Intervenimi nė ligjin pėr vlerat e luftės ėshtė intervenim politik.
Ish-anėtari i SHP tė UĒK-sė gjithashtu rikujtoi se ata djem dhe vajza, luftėtarė tė UĒK-sė, qė vazhdimisht kanė kėrkuar qė e drejta e tyre tė mbrohet dhe tė njihet institucionalisht, duhet tė merren nė mbrojtje nga institucionet dhe ato tė ushtrojnė pėrkujdesjen e tyre nė ruajtjen e vlerave tė krijuara gjatė luftės ēlirimtare nė Kosovė.
Nė kėtė kontekst, z.Fatmir Limaj para gazetarėve shtroi edhe pyetjen: Ēfarė kuptimi mund tė ketė ai ligj nėse nė atė ligj nuk parashihen dėshmorėt, nėse ai ligj thotė qė nuk ka pasur luftė, qė ska heronj, qė s ka pasur luftė ēlirimtare, edhe qė ska pasur okupator apo armik. Atėherė si ranė mbi 2000 dėshmorė, si u vranė e masakruan mbi 10000 civilė, me kėnd luftuan ushtarėt e Ushtrisė Ēlirimtare tė Kosovės dhe nė qoftė se nuk ka pasur luftė ēlirimtare atėherė ēfarė lufte ka qenė ajo.
Limaj nė kėtė paraqitje tė parė para gazetave nė cilėsinė e nėnkryetarit tė Partisė Demokratike tė Kosovės, theksoi se interferime tė tilla mbi tė gjitha kanė prekur nė dhimbjen dhe nė krenarinė e njerėzve qė kanė marrė pjesė nė luftėn ēlirimtare dhe tė gjithė qytetarėve tė Kosovės, posaēėrisht kanė prekur familjet e dėshmorėve dhe invalidėve tė luftės.
Fatmir Limaj u shpreh se nė momentet qė po kalon Kosova mė sė paku ka qenė e nevojshme qė dikush tė bėjė veprime tė tilla, tė prekė nė kėtė dhimbje dhe nė kėtė krenari.
Partia Demokratike e Kosovės fton UNMIK-un tė tėrheqė kėto ndėrhyrje dhe kėto shtesa qė i ka bėrė Ligjit pėr mbrojtjen e vlerave tė luftės ēlirimtare dhe tė lejojė atė tė funksionojė ashtu siē ėshtė miratuar nga Kuvendi i Kosovės. Megjithėse, edhe me vetė miratimin e ligjit nga kuvendi nuk ėshtė kryer puna rreth kėtyre kategorive, por ėshtė njė bazė e mirė, ėshtė njė fillim i mbarė qė pėr kėto kategori tė fillojė njė pėrkujdesje institucionale dhe vlerat e luftės tė marrin pėrkujdesje institucionale tha Limaj.
I dyti i Partisė Demokratike tė Kosovės gjithashtu ftoi qeverinė, e cila bėri spektakėl me nėnshkrimin e ligjit, edhe pse nuk i takonte, sepse nė bazė tė Kornizės Kushtetuese dihet se kush i nėnshkruan ligjet, qė nė mėnyrė tė qartė tė merr qėndrimin e saj lidhur me intervenimet e fundit nė ligjin pėr vlerat e luftės.
Me gjithė tendencat qė kanė pasur, nė Kosovė asnjėherė askush nuk ka mundur tė na ndryshojė historinė me veprime administrative. Kėtė tendencė tė fundit ne e marrim si tendencė pėr tė ndryshuar historinė me veprime administrative dhe udhėzimeve tė tilla, prandaj them qė ėshtė njė veprim politik, sesa njė veprim qė bie ndesh me ligjet qė janė fuqi shtoi Limaj.
Nėnkryetari i PDK-sė, nė vazhdim tė adresimit tė tij para mediave rreth ndryshimeve nė ligjin pėr vlerat e luftės theksoi se ky ligj ėshtė bėrė pėr qytetarėt e Kosovės dhe do tė aplikohet pėr qytetarėt e Kosovės. Kėtė ligj e kanė bėrė institucionet e Kosovės dhe kėtu duhet tė shihet se si e ndiejnė qytetarėt e Kosovės. Pėr qytetarėt e Kosovės kėtu ka pasur luftė ēlirimtare, pėr qytetarėt e Kosovės ka pasur armik dhe okupator, pėr qytetarėt e Kosovės ka pasur, ka dhe do tė ketė dėshmorė dhe heronj tė kombit. Pra, ashtu siē e ndiejnė qytetarėt e Kosovės, ashtu duhet tė shėnohet dhe tė miratohet ligji, sepse ai do tė aplikohet pėr qytetarėt e Kosovės. Dhe, jo pėr administratorė tė UNMIK-ut nga vendet qė vijnė.
Limaj siguroi qytetarėt e vendit qė nuk do tė lejohet qė historinė tonė tė na shkruajnė administratorė apo individėt e ndryshėm. Historinė e Kosovės e kanė shkruar dhe do ta shkruajnė Kosova dhe institucionet e saj. Kushdo qė tenton qė me masa administrative, me udhėzime administrative tė na tregojė se cila ka qenė e kaluara jonė, ne nuk do ta pranojmė dhe Partia Demokratike e Kosovės nė asnjė mėnyrė nuk do tė pajtohet me njė gjė tė tillė.
Nė emėr tė Partisė Demokratike tė Kosovės, nėnkryetari Fatmir Limaj ftoi tė gjitha grupimet politike tė vendit, ti lėnė lojėrat politike dhe pėr kėtė ēėshtje tė jemi unik.
Unė e di qė kėtu ka shumė lojėra politike, unė e di qė kėtu ka shumė fjalė politike, por kėtu ska dhe sduhet bėhet politikė. Pėr kėtė ēėshtje e ftoj koalicionin qeverisės qė tė gjithė duhet ta mbrojnė dhe ta mbėshtesin ligjin qė ka dalė nga Kuvendi i Kosovės, sepse nuk ka asnjė arsye tė vetme qė ky ligj tė ndryshohet, pėrveē motiveve politike, qė kanė pėr qėllim tė na ndryshojnė tė kaluarėn tonė.
Nė fund tė paraqitjes para gazetarėve Limaj u shpreh se ėshtė momenti i fundit qė nuk duhet tė lejohet tė bėhen lojėra tė rrezikshme.
Mjaft kemi paguar pėr ēdo gjė nė tė kaluarėn, mjaft po paguajmė edhe sot. Edhe sot ushtarėt e UĒK-sė mbahen nėpėr burgje. Prandaj, ėshtė momenti i fundit qė tė lihen hesapet personale dhe politike dhe tė merret qėndrim i qartė, sepse kjo nuk i duhet askujt, mė sė paku i duhet edhe vetė UNMIK-ut
RRUGA E MUNDIMSHME DREJT LIRISĖ
VĖSHTRIM I SHKURTĖR HISTORIK MBI FATIN E GRUAS SHQIPĖTARE
Fillesa e kėtij shkrimi pa mėtime historike e publicistike nis nga njė sygjerim i thjeshtė i zonjės Mata Kaludhi, kryetare e shoqatės ndėrkombėtare tė grave me qendėr nė Athinė, DAFNI. Mariglen-mė tha ajo pėrse nuk shkruan diēka mbi historikun e gruas shqiptare? Neve na intereson shumė njė gjė e tillė. Mė vuri nė punė.
Ndaj zonjės Mata, mikeshė e herėshme e Shqipėrisė, njė grua energjike e me ide pėrparimtare, veprimtare e palodhur nė pėrpjekjet pėr tė drejtat dhe liritė e gruas nė Greqi, nė Ballkan e mė gjerė, si dhe ndaj shoqatės qė ajo drejton, tė gjitha gra tė thjeshta e tė pėrkushtuara nė misionin e tyre, ndiej detyrime tė pėrherėshme shoqėrore, jo vetėm unė, por edhe mjaft djem e vajza emigrante shqiptare, turke, etj, tė cilėt kanė provuar nga afėr nė situatė tė vėshtira kujdesin prej nėne a motre tė vėrtetė tė shoqatės, ndiejnė detyrime tė tilla. Veē tė tjerash, DAFNI ka bėrė anėtare tė saj, mban lidhje dhe pėrkrah shoqatėn shqiptare Gruaja Vlonjate. Tė gjitha kėto sė bashku mė qėndrojnė para syve e duket sikur mė pyesin: Hė, do ta shkruash temėn?. Ato sikur e dinė, qė unė shkruaj rrallė, shumė rrallė dhe me pėrtesė, sidomos shkrimet me porosi mė lodhin e me cingrisin nervat pa masė. Po unė do ta pėrgatisja temėn. Ajo nuk ishte njė porosi e bezdisėshme, por njė orientim ndaj njė bote tė mahnitėshme, ende tė pandriuēuar mirė, ndaj sė cilės shoqėria duhet tė ndihet fajtore.
E ndėrsa nė mėndje shtjelloja platformėn e temės, dikur thellė nė vetėdijen time njė puhizė e lehtė mė shpupuriste mendimet dhe ndjenjat. Ishte si rryma e Golfstrimit, njė nėnshtresė, e ngrohtė, e thellė njerėzore, diēka prej mėme a motre gjithėsesi frymėzuese. Tema ishte brenda meje. Kuptova, se detyrimi im shoqėror shkonte mė largė, mė thellė e mė gjerė se ai ndaj shoqatės nė fjalė. Pėrpara syve mė del fytyra e pėrmalluar, aq e dashur e nėnės, e mrekullueshme si tė gjitha nėnat, por edhe mė tė vecantėn e saj, ato dy buzė tė mbledhura e tė shtėrnguara lehtė, si vetėpėrmbajtje e atij vullneti tė hekurt dhe ai vėshtrim i pėrqėndruar plotė dritė e ngrohtėsi, hetues dhe depėrtues njėherėsh. O, sa shumė i urrente padrejtėsinė, gėnjeshtrėn, hipokrizinė, servilizmin! A nuk ka detyrime secili prej nesh pėr tė shkruar e treguar pėr nėnėn e vet, pėr sakrificat dhe pėrkujdesjet e saj, pėr normat dhe parimet e saj shoqėrore? E megjithatė, sado e madhe tė jetė dashuria ndaj nėnės, detyrimi ynė do ta ndiente vehten ngushtė brenda vetėm caqeve tė saj. Ai shkon pėrtej dashurisė sė nėnės, duke pėrfshirė tė gjithė brezat e nėnave shqiptare nėpėr shekuj dhe nė radhė tė parė atyre nėnave shamizeza, qė me zemrėn grusht, i blatuan bijtė e tyre, altarit tė lirisė. Do tė falja gjithcka pėr tiu rikthyer buzėqeshjen e ndritur e pėr tiu ngrohur sadopak zemrat e zhuritura tė nėnėve shqipėtare. GJITHĒKA.
1. YJET E NETĖVE TĖ GJATA
Tė shkruash mbi historinė e gruas shqiptare ėshtė njėsoj si tė shkruash historinė e popullit tonė, sepse sikurse bukėn, sikurse vetė jetėn edhe historinė ajo e ka gatuar. Me gjak e me lotė, me sakrifica e heroizma tė rralle. Nga mugėtira e lashtėsisė ilire kanė mbėrritur dėshmi e fakte, qė flasin pėr njė barazi relative tė gruas. Ndėr gostirat ilire, por edhe pėr rrethe mė tė ngushta familjare, ishte fare e natyrėshme qė gratė tė uleshin sė bashku me burrat dhe te ngrinin dollira njėlloj si edhe ata. Dalja nė skenė e Teutės, mbretėreshės sė shtetit ilir tė Ardianėve, dėshmon se gratė, jo vetėm qe vlerėsohen por ato mund tė arrijnė praktikisht tė drejtojnė edhe shtetin. Qė kjo tė bėhet e pranishme pėr shtetasit, duhet mė parė qė barazia e gruas me burrin tė mbizotėrojė nė mentalitetin e individėve, nė klimėn politike dhe nė opinionin shoqėror tė kohės.
Tė drejta dhe liri shoqėrore gėzonin gratė nė shtetin modern tė Epirit, nėn mbretėrimin e Pirro Burrit. Nė kushtetutėn e Epirit, e cila ishte bėrė objekt studimi prej Aristotelit (dhe prej tė cilit ne njohim pjesė tė saj) ka ligje mbi divorcin dhe mbi tė drejtat e fėmijėve me prindėr tė divorcuar, ēka dėshmon, se nė demokracinė e pėrparuar tė Epirit, gruas i njiheshin edhe me ligj tė drejta tė caktuara.
Kur flasim pėrė liri e tė drejta tė gruas nė shtetet ilire, duhet tė kuptojmė, se ato janė tėrėsisht relative, se kėtu bėhet fjalė vetėm pėr atė pjesė tė popullsisė, qe konsiderohej e lirė, pra, qė nuk pėrfshihej nė shkllavėri. Pėrsa u takon skllevėrve, qoftė burrat apo gratė nuk gėzonin asnjė tė drejtė shoqėrore a njerėzore pra edhe nuk pėrfillen nga historiografia e kohės, ndofta me pėrjashtim tė kryngritjeve tė fuqishme tė tyre, si ajo e Spartakut nė Italinė e Jugut apo e Batos sė Madh nė Iliri, qė tronditėn perandorinė e Romės.
Me pushtimin e Ilirisė nga romakėt fillojnė edhe netėt e gjata tragjike tė gruas. Nuk mė ėshtė ndarė mendimi qė shtypja e gruas nė shoqėrinė tonė dhe Brenda familjes ėshtė INSTITUCION I PUSHTUESIT. Sikurse edhe feja. Por njėkohėsisht ai ėshtė edhe fenomen klasor, i importuar nga pushtuesit dhe i pėrvehtėsuar nga klasa e pasur e vendit, pėrjetėsisht bashkėpunėtorė dhe vegėl e pushtuesve.
Pra, shtypja e gruas, mospėrfillja e rolit tė saj shoqėror, ka KARAKTER HISTORIK dhe KLASOR.
Thamė pak mė parė se me pushtimin romak tė rendit, fillojnė edhe netėt e gjata tragjike tė gruas. Por ato nuk ishin tragjike vetėm pėr gruan, por pėr tė gjithė popullin, por gjithėsesi gruaja pėson shtypjen mė tė rėndė. Nė vend sundon ARBITRARITETI i tė pasurve ndaj tė varfėrve dhe ARBITRARITETI i burrit ndaj gruas. Gruaja i pėson tė tria pamjet e tij gjatė tė gjithė historisė sė saj.
Ėshtė shumė e hidhur tė thuhet, se fati i gruas shqipėtare mbeti pothuajse i pandryshuar qė nga rendi skllavopronar e deri pothuaj nė prag tė ēlirimit tė vendit nga pushtuesit nazifashistė mė 29 Nėntor 1944!? Nuk ėshtė hiperbolė!!!
Me kalimin e shoqėrisė nga rendi skllavopronar nė atė feudal, pozita e gruas nuk pėrmirėsohet aspak, pėrkundrazi ndėrlikohet e rėndohet mė tej. Nė tė vėrtetė, pėr njė periudhė tė gjatė historike, nga shekulli i II-tė p.e.r e deri nė shėkullin e XI-tė tė erės sonė, ka njė boshėsi faktesh e dėshmish tė dokumentuara, qė gjuhėtari ynė i shquar Eqerem Ēabej e quan njė ngjollė e errėt historike. Ēmund tė ketė ndodhur vallė, sepse jeta nė kėto vise nuk ėshtė tharė pėr asnjė ēast? Pa dyshim qė kanė ekzistuar njė mori dokumentash, fakte, dėshmi, kronika tė shkruara nga historian a kronikanė tė thjeshtė dhe pse jo edhe bibliografi librash. Por ato janė zhdukur e grabitur nga pushtuesit e egėr romakė, nga barbarizimi sllav, nga bizantinizmi, tė cilit nuk i interesonte shpirti pagan i popujve pas-pellazgė, dhe sidomos nga pushtimi barbar turk. Pėr historinė e Shqipėrisė, ato i kanė kyēur arkivat e tyre me shtatė palė dryna.E megjithatė, herė mbas here zbulohen e ndriēohen fakte, ngjarje, dokumenta tė ndryshme tė kėsaj periudhe, si nga shkencėtarė shqipėtarė, ashtu dhe sidomos ata tė huaj.
Qė nga mesjeta e herėshme e deri nė ēlirimin e atdheut nga nazifashistėt, shoqėrinė shqiptare e kane brejtur pa mėshire dhe pa ndėrprerje dy nga plagėt e saj mė tė rėnda dhe mė barbare: GJAKMARRJA dhe SHTYPJA E GRUAS. Veē tė tjerash edhe kėto barbari primitive nxiteshin e mėkohen nga pushtuesit e ndryshėm, si dhe nga shėrbėtorėt e tyre vendas, qė historikisht, siē e kemi thėnė edhe mė lartė, ishte klasa e tė pasurve. Kėshtu pushtuesit sundonin mė lehtė, ndėrsa vendasit e pasur mbronin shtonin pasurinė e tyre. Divitta et impera thonin pushtuesit romakė, pėrēa e sundo, njė parim regresiv reaksionar, qė megjithatė dhe fatkeqėsisht sot zbatohet kundėr tė gjithė popujve tė botės, nė ēdo pikė tė globit.
Nė mesjetėn e vonė, mbas ēlirimit nga sundimi sllav, (mė parė ai bullgar e mė pas pushtuesit serbė tė Stefan Dushanit), pa u mbushur akoma me frymė nga ajri i lirisė, nė horizont ēfaqet kėrcėnueshėm lakmia e perandorisė ambicioze tė Turqisė, deri nė atė kohė tė pa thyer nga askush nė fushėn e betejės. Pėrballė kėtij kėrcėnimi tė zhdukjes, shoqėria shqipėtare ndjen nevojėn tė pėrqėndrojė tė gjitha forcat e saj ekonomike e materiale, fizike e shpirtėrore, morale e psikologjike. Kodifikohet rishtas i gjithė sistemi i marrėdhėnieve shoqėrore, shoqėria riorganizohet, nė kushtet e krijuara, nė njė vetėqeverisje tė ashpėr, riformulohen doket e zakonet mbarėpopullore. Kėshtu lindin njeri mbas tjetrit Kanuni i Leke Dukagjinit, mė i famėshmi prej tyre, Kanuni i Skėnderbeut dhe Kanuni i Labėrisė. Ato ishin kushtetua tė vėrteta, tė hartuara mjeshtėrisht, sa me njė koncetrat tė spikatur fjalėsh, aq edhe tė pasura me detaje e hollėsira tė domosdoshme. Nga pikėpamja historike ato luajtėn njė rol pozitiv nė zhvillimin dhe lartėsimin e vetėdijes kombėtare, nė gjykimin kolektiv dhe pėrgjegjėsinė kolektive ndaj akteve tė ndryshme shoqėrore apo individuale, nė ligjėrimin dhe lartėsimin e atyre virtyteve tė veēanta tė popullit shqipėtar si BESA, MIKPRITJA, BUJARIA. Kėto trajtohen si INSTITUCIONE TĖ SHENJTA, tė pacėnueshme, ashtu sikurse pėr popuj tė tjerė janė tė tilla, fjala vjen, besimet fetare. Nė fund tė fundit, kanunet ADMINISTRUAN dhe REALIZUAN MBIJETESĖN pėrballė rrebeshit historik. Shumėkush ka menduar se ato janė tepėr tė ashpra, por nuk ishin mė pak tė ashpra KOHA dhe RRETHANAT HISTORIKE, kur ato lindėn. Kanuet shqiptėtare janė pjellė e kohės sė tyre.
Por, krahas vlerave pozitive, kanunet mbartėn e ligjėruan edhe plagėt e vjetra shoqėrore, gjakmarrjen dhe pozitėn skllavėruese tė gruas nė shoqėri.Duhet thėnė, se gruaja, si edhe fėmijėt, pėrjashtoheshin nga gjakmarrja. Nė se kjo mund tė ndodhte nė ndonjė rast tė jashtėzakonshėm, autori pėrbuzej e dėnohej kolektivisht nga fisi a fshati. Gruaja konsiderohej pronė e burrit. Nė veri tė Shqipėrisė ishte zakon, qė nė pajėn e nuses tė vendosej edhe njė fishek, ēka do tė thoshte se jeta dhe vdekja e saj ishin nė dorė tė burrit. Vajzat fejoheshin qysh nė djep, tė porsalindura. Kur mbushnin moshėn dhjetė vjeēe, ato zakonisht mbylleshin nė shtėpi. Edhe nė rast se detyrimisht duhet tė dilnin jashtė banesės, ato nuk lejohej tė komunikonin me asnjė mashkull, as me tė fejuarin e vet. Kjo gjė konsiderohej njė turp. Pothuajse gjithnjė fejesat e fėmijėve tė vegjėl, nė djep, ishin marrėveshje, aleanca midis prindėrve tė tyre, dmth aleanca midis fiseve, fshatrave apo krahinave. Kėtej rrjedh edhe zakoni i vjetėr, qė kur vdiste burri nė moshė tė re, nusja e ve martohej me njėrin nga vėllezėrit e tij beqarė. Kėshtu aleanca nuk prishej por vazhdonte tė mbetej nė fuqi, pavarėsisht dėshirės sė vajzės. Megjithėse miku konsiderohej i shenjtė dhe i zoti i shtėpisė pėrgjigjej me koke pėr tė, ai nuk qerasej nga vajza apo gruaja e mikėpritėsit, por nga njė mashkull i shtėpisė. Nė asnjė rast miku nuk duhej tė shikonte apo tė pėrshėndetej me ndonjėrėn nga femrat e shtėpisė. (Duhet tė kemi parasysh familjen e madhe patriarkale shqipėtare, e cila filloi tė shpėrbėhej vetėm aty nga vitet 40-60 tė shekullit xx.)
Gruaja nuk merrte pjesė nė diskutimin e problemeve tė rėndėsishme, qė shqetėsonin fisin, fshatin a krahinėn. Ato trajtohen e vendosen vetėm nga burrat, ndaj dhe mledhjet apo takimet e tilla quheshin Kuvendi i Burrave. Zakonisht gruaja merrte pjesė nė tė gjitha punėt bujqėsore e blegtorale tė ekonomisė shtėpiake por, veēanėrisht kur burri ngujohej pėr shkak tė gjakmarrjes, asaj i mbetej nė kurriz e gjithė barra pėr tė mbajtur familjen. Veēanėrisht poshtėrues ka qėnė transporti i druve tė zjarrit, kur nė mungesė tė kafshės, ngarkohej gruaja, dhe kjo ndodhte nė tė gjithė Shqipėrinė, nga veriu nė jug.
Gjėndja e gruas rėndohej edhe mė tepėr pėr shkak tė prapambetjes sė thellė ekonomike shoqėrore tė vendit. Po i referohem vetėm problemit tė ujit pėr ilustrim, problem, qė ka shqetėsuar familjen shqipėtare me shekuj tė tėrė. Megjithėse nėntoka e mbitoka e vendit ėshtė e pasur me ujra, bile te cilėsisė sė lartė, askush nga sundimtarėt nuk u interesua qė ky ujė tė shkonte nė shtėpitė e banorėve. Veēanėrisht e rėndė ishte kjo situatė nė fshatin shqiptar, i cili, nė rasitn mė tė mire, kishte njė burim a njė ēezėm tė vetme pėr tė gjithė fshatin. Ēfarė mundimi e sakrifice ishte kjo pėr fshatarkėn shqipėtare, e cila ngrihej qė me natė, nxirrte bagėtinė nė kullotė, pastaj me orė tė tėra priste nė radhė pėr tė mbushur ujė nė kroin e fshatit, kthehej nė shtėpi me bucelat e ujit tė ngarkuara nė kurriz, lante, fshinte, gatuante, shkonte nė arė pėr tė ndihmuar tė shoqin dhe kur mungonte ai, i bėnte vetė tė gjitha shėrbimet e arės, kthehej nė mbrėmje vonė, pastronte shtėpinė, lante dhe ushqente fėmijėt, milte bagėtinė dhe kur tė tjerėt flinin, ajo lante rrobat, arnonte e qepte tė grisurat. Kur shplodhej, kur flinte ky mbinjeri? Nga thellėsia e shpirtit tonė shpaloset mirėnjohja mė e thellė, nderimi dhe respekti mė i lartė pėr madhėshtinė e gruas shqiptare, qė kurrė nuk u pėrkul nga vėshtirėsitė dhe padrejtėsitė e jetės, por me heroizėm luftoi, i pėrballoi dhe triumfoi mbi to. Ėshtė interesante te vihet nė dukje, se me gjithė qėndrimin nė tėrėsi tė njėjtė ndaj gruas, nė Kanunet shqipėtare dallohen gjithashtu edhe nuance tė ndryshem. Kėshtu, nė Kanunin e Skėndėrbeut pėrcaktohet detyrimi pėr ēdo ēift, qė para dasmės duhej tė mbillnin njėzetė rrėnjė ullinj. Detyrimi nuk ėshtė vetem pėr burrin apo vetem pėr gruan, por pėr ēiftin, pra pėrgjegjėsia ėshtė e pėrbashkėt dhe e barabartė.
Ndryshe nga tė tjerėt, Kanuni i Labėrisė i njeh gruas tė drejtėn e mbrojtjes publike si dhe tė drejtėn e ankesės, detyrimin e pleqėsisė pėr njė gjykim tė paanshėm nė kėto raste, etj. Kėto pėrbėjnė njė hap tė madh shoqėror pėrpara nė mentalitetin e kohės. Kėto nuance ndryshimesh dėshmojnė papritur pėr njė anė tjetėr a rrethanė tė realitetit shqiptar tė kohės: praninė nė opinion shoqėror tė njė tendence demokratike e pėrparimtare nė vlerėsimin ndaj rolit tė gruas, e cila edhe pse nuk ėshtė afirmuar, pse nuk hapet rruga, nuk ligjerohet, prapėseprapė merret parasysh nga ligjėvėnėsit, ēka nėnkupton qė kjo tendencė ka qėnė e fuqishme. Ndofta gaboj dhe dėshiroj tė jem i gabuar, por historiografia jonė kėtė rrethanė historike nuk e ka vėnė nė dukje ose nuk i ka kushtuar vėmėndje. Ka studime mjaftė tė mira etnografike, mbi doket e zakonet popullore, mbi tė drejtėn zakonore penale, pėr Kanunin e Lekė Dukagjinit, etj, etj. Por ato kanė mė tepėr karakter PĖRSHKRUES, zakonisht tė dhėnat, qė ndriēohen nga studiuesi kanė sipėrfaqen e tyre tė dukshme, tė dallueshme e cila flet vetė dhe njė pjesė memece, e mbėshtjellė me mjergull, tek e cila duhet depėrtuar dhe duhet zbėrthyer. Nė tė vėrtetė e padukshmja ėshtė vetė THELBI i ngjarjes, fenomenit a aktit, pėr tė cilin flitet. Vetėm duke zbuluar e analizuar thelbin e problemit, mund tė nxjerrėsh pėrfundime tė sakta historike. Kėshtu Kadare ėshtė ndofta i pari, qė me mprehtėsi zbulon pėrmes folklorit njė tė vėrtetė tė madhe historike: populli nuk ėshtė pajtuar me pozitėn poshtėruese tė gruas nė shoqėri , nė thellėsi tė vetėdijes dhe tė shpirtit tė tij, ai nuk e pranon kėtė pozitė tė saj. Ky fakt, nga studiuesit ose nuk ėshtė vėnė re, ose ėshtė anashkaluar pa pėrgjegjėsi, duke mbetur kėshtu robėr nė katakombet e kanueve.
Eshtė e pamundur, ėshtė jashtė ēdo llogjike, qė njė shoqėri e tėrė tė mendojė nė mėnyrė STANDARTE, pa njė mendim a qėndrim NDRYSHE apo KUNDĖR, aq mė tepėr, kur shtypja nė kėtė shoqėri ushtrohet e shumėfishtė, e egėr, sistematike. Pa dyshim, qė ky mendim a qėndrim i kundėrt ekzistonte, ai gatuhej dhe ushqehej nė shpirtin e popullit. Shikoni kėngėn magjiplotė tė popullit: Asgjėkundi nuk do tė gjeni as edhe njė grimė nga shtėllungat e pluhurosura tė kanuneve. Pėrkundrazi ndaj gruas a vashės shqipėtare vargjet e thurura janė brilante, ku vezullojnė plotė dritė e ngrohtėsi yjet e netėve tė gjata, qė vashdimisht e vashdimisht trazojnė prushin e zemrave.
Nė poezinė popullore gruaja nuk ėshtė vetėm femra e dėshiruar dhe e idealizuar, por nė radhė tė parė ajo ėshtė shoqja e jetės, e luftės dhe e pėrpjekjeve tė pėrbashkėta. Njėkohėsisht edhe symbol i sakrificės sublime nė emėr tė mbijetesės. Ēfarė perle botėrore ėshtė legjenda e murimit, qė sėshtė vetėm legjendė, por edhe elegji, hymn, pėrjetėsim i flijimit tė gruas sė re, plot thjeshtėsi e madhėshti njėherėsh.
Nuk ėshtė aspak rastėsi, qė figura hyjnore mė e pėrhapur nė mitologjinė shqipėtare nga lashtėsia e deri nė ditėt tona janė ZANAT, vajza tė reja me bukuri tė rrallė e fuqi tė mbinatyrshme. Ato kanė nė dorė dhe udhėheqin fatin e njeriut, jetėn e tij, gjithashtu ato gjykojnė me paanėsi veprimet e tij, i miratojnė ose i ndėshkojnė kėto veprime.
Edhe sot e gjithė ditėn nė veri tė vėndit mallkojnė: Tė shitoftė ZANA, qė ėshtė shkurtim i fjalės tė shigjetoftė. Nė jug, ku zana quhet shtojzavalle, thonė tė njėjtėn gje, mė shkurt akoma Tė qėlloftė!. Interesant ėshtė fakti, qė zanat nuk jetojnė nė qiell a diku pranė perėndive, por pranė njeriut, nė pyje, afėr burimeve tė ujit, lumenjve, liqene a pėrrenj, nė shtegkalime e gryka malore, etj. Pra aty, ku ėshtė jeta dhe liria, aspiratat themelore tė popullit shqipėtar.
Jo vetėm nė legjenda e mite, por edhe nė jetėn e pėrditėshme, njeriu i thjeshtė shqipėtar e ka ēmuar e respektuar zanėn, qė kishte nė shtėpi e me tė cilėn pati bashkuar jetėn dhe fatin. Thamė mė parė, se sipas Kanunit, gratė nuk thirreshin nė kuvend, ku diskutohen probleme me rendėsi pėr fisin, fashtin a krahinėn. Por nė praktikė, kjo kėrkesė e Kanunit, shpesh herė nuk pėrfillej, sidomos nė kuvende mė tė ngushta, si ato tė fisit, por edhe tė fshatit, ku pjesėmarrja e grave, natyrisht e kufizuar, shihej si e natyrėshme. Mė rrallė kjo ndodhte nė kuvėndet krahinore, por edhe kėtu kishte raste, kur thirrej ndonjė grua me peshė e autoritet nė opinion.
Nėse kujtojmė heroizmin dhe sakrificat pa mbarim tė gruas shqipėtare nė betejat e parreshtura pėr liri e pavarėsi tė atdheut, atėhere bindemi edhe mė tepėr, se ai qėndrim NDRYSHE apo i KUNDĖRT me kanunin, ajo frymė demokratike e pėrparimtare ndaj gruas, ishte pėrherė e pranishme nė nėnshtresat e vetėdijes shoqėrore tė popullit. Asnjė grua nuk do tė shkonte as nė mulli pėrkrah njė burri, qė ajo nuk e do dhe i cili e shtyp egėrsisht, jo mė tė luftonte pėrkrah tij nė beteja, e tė jepte edhe jetėn me gėzimin e njė heroi!!
Ka edhe njė dialog midis njė ēifti tė moshuar nė njėrėn nga kėngėt e vjetra popullore, njė dialog i ngrohtė, mė njė buzagaz tė pėrmallshėm, thellėsisht njėrėzor:
U plake, o mike, u plake, / Bram i heq ato mallane!
U plake, o mik, dhe tinė, / mbete si kau mė brinjė!
(Ēfigurė madhėshtore artistike!) Ai e quan mike dhe ajo po ashtu, i thėrret mik. Asgjėkundi nuk ndihet as sė largu era e mykut tė kanuneve. Kanė kaluar njė jetė tė tėrė sė bashku si shokė e miq tė mirė dhe tani, nė pleqėri e kundrojnė njėri tjetrin me dhėmbshuri e dashurin pėrzier.
Si pėrfundim mund tė thėmi se nė shoqėrinė shqipėtare dhe nė familjen, si qelizė e saj, qėndrimi obskurantist i Kanunit ndaj gruas ishte amballazhi kolektiv dhe individual i PUSHTETIT, ndėrsa nė brendėsi raportet burrė-gura ishin mė tė afėrta, mė tė ngrohta, mė tė drejta
Sidoqoftė, gratė shqipėtare mbeten akoma yje tė mbylluara nga retė e netėve mė tė gjata kanunore tė pushtimit
2. METEORĖ NĖ STUHI. LIRIA DHE NDERI I ATDHEUT MĖ TĖ SHTRENJTA SE JETA
Studiuesi i famshėm polak Karl Patch, kur flet pėr ilirėt, midis tė tjerash, pėrmend me admirim gratė japige (fis ilir), tė cilat, pėr tė mos rėnė tė gjalla nė duart e pushtuesve romakė hidhen nė humnerė. Si nė njė rit tė lashtė, ato, tė kapura pėrdore, kėrcenin vallen e fundit, duke u hedhur, sipas radhės, njėra mbas tjetrės nė greminė, disa prej tė cilave edhe me foshnjė nė gji. Nga muzgu i shekujve tė lashtė ky RIT i LIRISĖ dhe i NDERIT do tė pėrcillet brez mbas brezi. Mbas mė se dy mijė vjetėsh, ai do tė pėrsėritet me njė pėrpikmėri tė habitėshme nga gratė suliote, kėto heroina, qė mė tė mirė quanin vdekjen sesa tė binin tė gjalla nė duart e pushtuesve turq. Epokat zėvendėsojnė njėra tjetrėn, pushtuesit ndėrrohen, por heroizmi i gruas shqipėtare nė zjarrin e luftės pėr liri mbetet po ai. Stėrmbesat e japigėve dhe mbesa e sulioteve, vajza 17-vjeēare, trimėresha partizane Ervehe Gorrishti, e mbetur pa fishekė, pėr tė mos rėnė e gjallė nė duart e nazistėve gjermanė qė e kishin rrethuar, nga shkėmbinjtė e thepisur hidhet nė humnerė. Shpėton mrekullisht nga thonjtė e vdekjes dhe historia, kėtė vajzė me kėmbė tė drunjta, na pėrcolli brezave tė sotėm si njė legjendė tė gjallė.
Shembėlltyra e heroizmit tė gruas shqipėtare nuk ėshtė vetėm ajo e vetėmohimit, por ka pamje e fusha nga mė tė ndryshmet, njėra mė e shkėlqyer se tjetra.
- Mamica Kastrioti, motra e Skėndėrbeut tonė tė madh, luftonte krah pėr krah tė vėllait, nė ballė tė betejės, deri sa bie nė fushėn e nderit nė njė moshė fare tė re.
- Miro Tėrbaēi, tė cilės pushtuesit turq i kanė vrarė tė vėllanė dhe asai i duhet tė marrė hakun e tij. Dhe ēfarė haku! E veshur si djalė, ajo vret njė pasha turk brenda nė ēadrėn e tij dhe kthehet e gjallė si komite mbi kalin e saj tė bardhė. kolomba e Prosper Merimesė, me gjithė forcėn e madhe artistike tė shkrimtarit, duket e zbehtė para Miro Tėrbacit tonė, qė hyri nė kėngė me bukurinė e njė legjende.
Nė luftėn kundėr bandave greke mė 1913, burrat e fshatit Dukat tė Vlorės, thyhen keq dhe tė dėrrmuar shpirtėrisht marin rrugėn e kthimit. Por u habitėn ata, kur, nė tė dalė tė fshatit, ndeshin me gratė e tyre tė armatosura tė cilat i kish mobilizuar dhe u printe trimėresha gjuhėshpatė Sado Koshena. Ku shkoni? pyetėn burrat me gjysėm zėri. Dhe Sado Koshena, e qetė, ua kthen me shpat Ikni nė fshat dhe bėni punėt e shtėpisė! Sjeni pėr luftė ju! Do tė vemi ne nė kėmbėn tuja. Burrat tė turpėruar keq, kėthehen mbrapsht dhe hyjnė nė luftė si tė tėrbuar deri sa kundėrshtari mori arratinė.
Ky shėmbull nuk ėshtė sajuar nga fantasia e ndonjėrit, por ėshtė ngjarje e vėrtete, e transmetuar, e gjallė deri nė ditėt tona.
Dua tė sjell nė kėtė shkrim edhe njė shėmbull, qė nuk ka tė bėjė drejtėpėrdrejtė me luftėn, por me heroizmin po, njė dėshmi e karakterit tė jashtėzakonshėm tė gruas shqipėtare, qė nuk fal askėnd pėr ēėshtje nderi.
Mė 1919, si nė shumė fshatra tė Jugut tė Shqipėrisė, edhe ne Kuē tė Vlorės, kishin ardhur familjarisht mjaftė refugjatė grekė, tė cilėt u mirėpritėn dhe u pėrkujdesėn nga vendasit. Por njė ditė ndodh e pabesueshmja. Njė djalosh vendas pėrdhunon njė vajzė refugjate. Fshahti nxin. I bėjnė gjyqin fshatēe dhe e dėnojnė djalin me vdekje. Kur mėson pėr vendimin, familja e vajzės greke ndėrhyn pėr ti falur jetėn. Shikimet e tė gjithėve drejtohen nga nėna e djalit, ajo do tė thoshtė fjalėn e fundit, nėse do tė pranohej ose jo falja. Dhe ajo foli me zėrin e thekshėm, para madhėshtisė se maleve, qė e vėshtronin hijerėndė dhe ajo vetė duke vėshtruar malet: Nė se falet im bir, a do ti hiqet turpi qė bėri? Jo, mė mirė i vdekur, se sa i gjallė e me turp!. O nėna shqipėtare! Gjuha ėshtė e varfėr e ēdo fjalė zbehet e squllet para bukurisė sė pakrahasueshme tė shpirtit tuaj. Ne, bijtė, nipėrit e stėrnipėrit tuaj, ju falemi, ju falemi njė mijė herė dhe jemi krenarė, shumė krenarė qė jemi pjella juaj!
Ndiej vėrtetė emocione tani qė po shkruaj kėto rrjeshta, qė mė burojnė nga thellėsia e zemrės. Sa shumė kam pėr tė thėnė pėr vajzėn, gruan, nėnėn shqipėtare, se tė pambarim janė edhe heroizmat e saj! Por vetė kemi thėnė qė nė titul, se ky shkrim ėshtė njė vėshtirm i shkurtėr historik, i shkurtėr
A e shihni kėtė vajzė tė re, e bukur si yll, e veshur burrėrisht me tirqe e me dy kobure nė brez, qė nė shtatin e derdhur ka hedhur pushkėn e lirisė, qė u bėn hije gėrshetave tė saj tė gjata, me qeleshen e hedhur pak mėnjanė mbi vetullėn e harkuar? Zanat mitologjike nuk mund tė jenė mė tė arrira, sepse ajo ėshtė vetė zanė, Zhan DArka shqipėtare, e lavdishmja dhe e mrekullueshja SHOTE GALICA. Mbas rėnies nė altarin e lirisė tė shoqit, heroit Azem Galica, komandon e vetme pesė mijė malėsorė trima, luftėtarė tė paepur e tė regjur nė beteja kundėr masakrave tė shovinistėve serbė. Nė kėtė shėmbull, kanuni barbar e anadollak, sikur nuk ekziston, kthetrat e tij tė pista nuk arrijnė tė prekin askėnd. Malėsorėt vetė e kanė zgjedhur Shotėn si prijėse dhe po vetė i binden me kėnaqėsi trimėrisė e zgjuarsisė sė saj. Dhe kėtė amazonė tė historisė sonė, ku ajo erdhi nė Shqipėri pėr tu strehuar sė bashku me dy fėmijėt e saj, turkoshaku satrap Ahmet Zogu pėr tiu bėrė qejfin shovinistėve sėrbė, tek tė cilėt ishtė shitur, e la nė mjerim, deri sa kjo shqiponjė vdiq nė moshėn 32 vjecare. Nuk mjafton kjo, por 60 vjet mė vonė, pikėrisht mė 1992, neofashizmi, qė mori pushtetin nė Shqipėri, poshtėrsisht, njėrės prej shkollave te mesme tė Krujės, i hėq emrin e Shote Galicės, me tė cilėn pushteti popullor pati pėrjetėsuar, si edhe nė rastė tė tjera, lavdinė e saj. Neofashistėt dhe pushtuesit e sotėm harrojnė qė pėrpara se tė mbishkruhej nė tabelat e shkollave rrugėve a shesheve, emrat e heroinave janė gėdhendur nė zemrėn e madhe tė popullit, prej ku askush nuk mund ti shkulė.
Pėrjetėsisht aty, nė zemrėn fisnikė tė njė populli tė pavdekshėm dhe tė pamposhtur, lufta me armė nė dorė dhe heroizmi nė fushėn e betejes, janė ndofta mė tė lehta se sa beteja tejet e komplikuar pėr emancipimin e shoqėrisė. Liria nuk vjen vetėm nėpėrmjet grykės se pushkės, pa ndriēuar mė parė mėndjen dhe vetėdijen e njerėzve. Bile, e gjithė historia botėrore, si edhe e jona, dėshmon se janė idetė pėrparimtare ato qė iu paraprijnė lėvizjeve popullore pėr ēlirim kombėtar e shoqėror.
Sa tė vėshtirė e kanė misionin e tyre pėrēuesit e dritės njerėzore!
Luftėrat e pėrgjakshme pėr liri e pavarėsi, vecanėrisht nėn pushtimin turk, populli ynė kurrė nuk i ndan nga lufta pėr gjuhėn shqipe, pėr arsimin dhe kulturėn kombėtare. E mallkuar dhe e ēkishėruar nga shovinizmi i megali-idhesė greke dhe e ndaluar rreptėsisht nga pushtuesit turq, gjuha e lashtė shqipe, trashėgimtarja e vetme sot e pellazgjishtes hyjnore, ėshtė nė mos e vetmja, tė paktėn ndėr gjuhėt e rralla nė botė, qė ka dėshmorėt e vet, si kurorė e pavdeksisė dhe krenarisė sė saj. Pėr fatin e keq tė popullit grek dhe tė popullit shqipėtar, dy popuj miq, mė tė lashtėt e Europės, qė kurrė, kurrė nuk ia drejtuan armėt njėritjetrit, mė tė egėr se sa vetė pushtuesit turq, kundėr Gjuhės Shqipe, janė treguar ithtarėt e Megali-idhesė greke. Plumbi, thika apo helmi i tyre vranė pabesisht mėsues tė ndritur dhe atdhetarė tė shquar si Petro Nini Luarasi, Babė Dudė Karbunara, Dhaskal Todhri, Papa Kristo Negovani, etj, etj.
E nė kėto kushte tė vėshtira, dy herė mė tė vėshtira pėr femrėn shqipėtare, ėshtė shembulli i Parashqevi Qiriazit,me motren e vete, dy motra nga njė derė e shquar atdhetare, pishtarė tė dritės sė lirisė e tė arsimit shqip. Guximi dhe vendosmėria e tyre, qė nuk u pėrkulėn nga pėrndjekjet dhe kėrcėnimet ndaj jetės, mendimi i qartė dhe kurajua e admirueshme pėr tė pėrballuar e triumfuar jo vetėm mbi armiqtė e hapur tė atdheut dhe tė gjuhės sonė, por edhe mbi mentalitetin prapanik e reaksionar tė kohės, si edhe gatishmėria pėr tė sakrifikuar edhe jetėn, tė gjitha kėto a nuk janė vlerat ideore, morale, shoqėrore e shpirtėrore, tė heroinave, qė pa dashjen e tyre, lavdia i merr nė gjirin e vet? Nė fundshekullin e nėntėmbėdhjetė, motrat Qiriazi ishin dallandyshet qė paralajmėronin ditė e ngrohtėsi pėr atdheun dhe popullin e robėruar. Shembulli i tyre hyri pa trokitur nė zemrat e vajzave e tė grave shqipėtare, duke ndriēuar fort ėndrrėn shekullore, qė priste agimin e njė epoke tė re. Shkekulli i XX-tė erdhi nė Shqipėri, duke mbajtur nė njėrėn dorė A,B,C e dritės dhe nė tjetrėn pushkėn e lirisė. Shoqėritė e hapura atdhetare dhe komitetet e fshehta politike qė vepronin paralel dhe nė bashkėpunim. Nė tė gjithė vendin marrin hov ēetat e armatosura tė lirisė.
Nė 1908 mbahet Kongresi i Manastirit i cili, veē tė tjerash, vendos ALFABETIN e njėsuar tė gjuhės shqipe. Mė 1910, 1911 dhe 1912 nė Shqipėrinė veriore e verilindore (Kosova e Sotme) plasin radhazi tri kryengritje tė fuqishme popullore, qė i paraprinė shpalljės sė MĖVEHTĖSISĖ sė Shqipėrisė mė 28 Nėntor 1912.
Shteti i ri Shqiptar pėrjeton situatė tmerrėsisht tė vėshtira. Pat filluar lufta ballkanike mė 1913 fuqitė e mėdha e copėtojnė pa mėshirė gjysėm pėr gjysėm Shqipėrinė, reaksioni i brėndshėm tradhėtar shkakton turbullira. Nė kėto ēaste dramatike shfaqet njė fenomen i ri, i panjohur mė parė. Kryengritja fshatare e Shqipėrisė sė mesme, me nė krye Haxhi Qamilin ka brendi e karakter klasor. Ajo drejtohet kundėr bejlerėve feudalė vendas, tradhėtarė dhe vegla tė pushtuesve. Mė 1914 plasi lufta e I-rė botėrore. Ushtritė ndėrluftuese dyndėn nė Shqipėri, njė pjesė e tė cilave nuk largohen as mbas mbarimit tė saj. Nė Janar 1920, gjėndja paraqitej e tillė: nė afėrsi tė Kukėsit e tė Dibrės ushtritė serbe, nė rrethanat e Shkodrės ushtritė malazeze, tė gjithė bregdetin shqiptar nga Shėngjini e deri nė Sarandė e zotėron ushtria italiane, nė Korēė janė trupat franceze, ndėrsa nė jug tė Gjirokastrės veprojnė bandat greke. E gjithė Shqipėria figuron e pushtuar. Nė Janar 1920 atdhetarėt thėrrasin Kongresin e Lushnjės dhe vendosin ēlirimin e Shqipėrisė, front kryesor, me tė drejtė pėrcaktohet ai kundėr imperializmit Italian. Mė 5 qershor 1920 fillon lufta antiimperialiste kundėr pushtuesve italianė, qė njihet nė histori si Lufta e Vlorės, e cila kurorėzohet me sukses. Po kėshtu edhe nė frontet e tjera pushtuesit debohen jashtė kufijve tė 1913. Gruaja shqipėtare, si pėrherė, luan njė rol aktiv nė kėto ngjarje, ku raste mė tė spikatura si Shote Galica apo Sado Koshena, ne i kemi pėrshkruar mė lartė.
Mbas kėtyre zhvillimeve historike, nė Shqipėri merr hov lėvizja demokratike, e cila bėhet pėrcaktuese nė klimėn politike tė vendit. Ndihet influenca e ideve tė Revolucionit tė Madh socialist tė TETORIT nė Rusi. Sidomos atdhetarėt shqipėtarė i janė mirėnjohės qeverisė sovjetike dhe vetė Leninit, pėr denoncimin e Traktatit tė fshehtė tė Londrės. Mihal Grameno shkruan nė gazetėn e tij: Ranė e do tė bien tė gjithė ata qė i kundėrshtojnė xhaxha Leninit Bajram Curri nga malet e Dragobisė, i shkruan letėr hazretit Lenin ndėrsa Avni Rustemi detyron parlamentin gjysėm feudal shqiptar tė mbajė pese minuta zi pėr vdekjen e Leninit. Ėshtė i vetmi parlament nė Europė, ndofta dhe nė botė, qė bėn njė gjė tė tillė.
Nė qershor 1924 shpėrthen revolucioni demokratik. Detonator i tij bėhet vrasja tradhėtisht nga mercenarė te paguar tė A. Zogut, e njėrės prej figurave mė popullore tė kohės, revolucionarit dhe demokratit tė shquar Avni Rustemi. Qeveria me doreza tė bardha e Fan Nolit, qė doli nga revolucioni i qershorit, premtimet e bera pėr refoma, i la nė letėr. Veēanėrisht ajo nuk zbaton refomėn agrare, pėr tė cilėn ishte aq e interesuar masa e gjėrė e fshatarėsisė, e cila nė atė pėriudhė pėrbėnte rreth 90% tė popullsisė sė vendit. Nė kėtė mėnyrė, ajo humbet mbėshtetjen popullore tė fillimit. Nė dhjetor 1924, me mbėshtetjen ushtarake e financiare tė Serbisė, si edhe me trupa tė gjeneralit carist Urangel, A. Zogu hyn nė Tiranė, pa rezistencė serioze dhe merr pushtetin. Nė janar 1925 ky feudal i dhunshėm njihet zyrtarisht nga SHBA, tė cilat ia kishin refuzuar kėtė njohje qeverisė vėrtet demokratike tė Fan Nolit. Gjėja e parė, pėr tė cilėn u kujdes, ky kriminel ishte zhdukja e kundėrshtarėve tė vet politikė. Vriten njėri mbas tjetrit Heronjtė e Popullit Luigj Gurakuqi nė Bari tė Italisė, Bajram Curri nė malet e Dragobisė, Hasan Prishtina nė Selanik tė Greqisė, siē do tė vritet mbas kryengritjes se Fierit, njė tjeter Hero i Popullit, Riza Cerova.
Nė Shqipėri vendoset despotizmi feudal.
Por aspirata demokratike e popullit nuk shuhet, pėrkundrazi pėrforcohet e merr vrull mė shumė. Nė fillim tė viteve 30-tė, lind njė brez i ri letrarėsh, poetė e prozatorė, me tendenca tė theksuara pėrparimtare, tė cilėve iu paraprin poeti ynė i shquar revolucionar, Migjeni. Nė Korēė, nė Shkodėr, nė Tiranė formohen grupet komuniste , qė pėrfaqėsojnė mendidmin mė tė avancuar shoqėror tė kohės. Nė kėtė atmosferė shprese, ku lufta dhe organizimi konkret shtrohen nė rendin e ditės, vajzat dhe gratė shqipėtare, si kurdoherė, janė tė gatėshme tė rreshtohen nė frontin pėrparimtar. Njėra nga ato ėshtė Qeriba Derri, e cila duket sikur ka lindur enkas pėr revolucionin. Mjeshtre e ilegalitetit, ajo bėhet ndėrlidhėse dhe militante e shquar e KONARE-s (Komiteti Nacional Revolucionar, i krijuar mė 1925, me qėndėr fillimisht nė Zvicėr e mė pas nė Francė), me revolucionarėt, qė vepronin Brenda vendit. Materialet propagandistike, qė ajo sillte nga jashte vendit, shkonin kudo, ndaj edhe spiunėt e Zogut e kėrkojnė kudo. Por si mund ta zbulojnė larot kėtė shqiponjė, qė folenė e kish nė zemėr tė popullit? Dhe kur populli rrėmbeu armėt kundėr pushtuesve italo-gjermanė, Qeriba Derri nuk gjendej nė Francė, por pikėrisht nė ballė tė kėsaj lufte, deri sa mė nė fund, ajo zbulohet e kapet nga Gestapo. Mbas torturash ējerėzore, tė cilave iu bėn ballė me heroizėm, ajo pushkatohet, pėr tė mbetur pėrjetėsisht njė yll i pashuar pėr liri.
I njė natyre tjetėr ėshtė heroizmi i Tefta Tashko Koēos, Heroizėm? mund te hidhet pėrpjetė ndokush. E ēfarė bėri ajo, pėrveēe kėndoi?. Shumė tė talentuarėn Tefta Tashko Koēo e priste njė karrierė e shkėlqyer artistike. Zėri i saj magjik kishte befasuar skenat operistike tė Parisit e tė Milanos. Por ajo ishte gatuar prej brumi shqipėtar dhe kėrkonte magjen e vet, ku u lind e u formua si atdhetare. Me vetėdije tė plotė nuk joshet nga skenat madhėshtore europiane, as karriera e artė, qė do ta mbulone me famė e pasuri. Pėrpara kishte njė mision mė tė madh se vetėvetja: ti shėrbente atdheut dhe popullit tė vet, mision tė cilin Tefta e pėrqafon me gėzim e vendosmėri. Nė Shqipėri gjen shoqet e saj tė profesionit dhe tė idealit, kėngėtaren e talendtuar Maria Kraja, qė edhe pse mbaroi konservatorin e Vjenės, si edhe Tefta, vendos tė qėndrojė nė Shqipėri, ashtu siē vepron edhe pianistja e mrekullueshme Lola Gjoka. Sė bashku formojnė njė trio tė paarritėshme.
Nuk i tremb as varfėria materriale e vendit, as fanatizmi i opinionit, as edhe obskurantizmi mesjetar i pushtetit. Me njė qerre, qė i kėrcasin rrotat dhe ku ato kanė ngarkuar njė piano tė vjetėr e tė ēakorduar, qė mezi e kishin gjetur, ato i bien pash mė pash Shqipėrisė, pėrmes baltės apo grykave, nėpėr qytet dhe qėndrat krahinore tė vendit. Tingujt e zerave tė tyre melodiozė pėrcjellin tek njėrėzit e thjeshtė ngrohtėsi e dritė, mirėsi e dashuri njėrėzore, guxim dhe shpresė, vendosmėri e solidaritet pėr qėndresė. Koncertet e tyre shpesh shndėrrohen nė manifestime tė vėrteta politike e shoqėrore. Qeveria mbretėrore trembet dhe nxjerr pengesa, sajon vjega tė njėpasnjėshme pėr tė mos lejuarė kondertet, kėrcėnon. Por ėshtė vonė, ēdo gjė ėshtė ė kotė. Artistet e reja trimėresha tashmė kanė fituar respektin dhe mbėshtetjen, jo vetėm tė njerėzve pėrparimtarė e artdashės, por tė tė gjithė njėrėzve tė thjeshtė, tė mbarė popullit.Tashmė ato e ndiejnė qartė, se arti i tyre ėshtė pjesė organike e aspiratės popullore pėr liri e drejtėsi shoqėrore, pėrparim e demokraci tė vėrtetė. Mė saktė akoma, Tefta Tashko dhe shoqet e saj u bėnė zėdhėnėset shpirtėrore tė kėsaj aspirate. Me kurajon dhe pėrkushtimin e tyre fisnik, kėto artiste tė mėdha triumfuan si ndaj njė administratė anadollakė injorant, e reaksionare, ashtu edhe ndaj mentalitetit prapanik, tė mykur kanunor, i cili nxiste armiqėsi e obskurantizėm ndaj dritės emancipuese tė artisteve tė reja. Duke u ngritur mbi kohėn, nė tė cilėn jetonin nė emėr tė njė tė ardhmeje te bukur, pėr tė cilėn luftonin me besim e guxim tė rrallė, ato, nė tė vėrtetė, pa e ditur as vetė, kishin hyrė nė universin e heronjve.
Nen sundimin anadollak tė A. Zogut, shtypja e gruas mbeti po ajo qe pėrcaktonte kanuni shekullor, po ashtu gjakmarrja, injoranca, prapambetja e tmerrshme ekonomike e shoqėrore. Dukej sikur vetė koha kishte ngrirė, dhe sikur tė ndihej nevoja e shakave tė shekullit, Zogu bėn njė gjest grotesk. Dekreton heqjen e ferexhesė pėr gratė myslimane, gjė qė shkakton ilaritet, si tek kundėrshtarėt, ashtu edhe tek pasuesit e tij. Mendjetrashėsi apo hipokrizi e gjallė? Edhe njėra edhe tjetra. Emancipimi i gruas dhe i tė gjithė shoqėrisė nuk bėhet me Dekrete por me zhvillim e pėrparim tė gjithėanshėm ekonomik, politik, shoqėror, kulturor etj, etj.
Ne vitin 1936 botohet romani
Sikur tė isha djalė i shkrimtarit pėrparimtar dibran Haki Stėrmilli. Heroina e romanit, Dila, ėshtė njė vajzė e re, fatkeqe sepse ėshtė vajzė e pambrojtur ndaj paracaktimit tė fatit tė saj nga kanuni mizor. Romani bėn jehonė pėr idetė pėrparimtare, qė pėrcjell dhe sidomos pėr problemin, qė shtron, problem i cili kėrkon njė zgjidhje shoqėrore. Autori merr urime e pėrgėzime tė shumta, nga tė gjitha shtresat shoqėrore. E midis tyre i shkruan edhe njė vajzė e re 16 vjeēare, me njė dėshirė tė zjarrėtė dhe me njė mendim tė qartė:
Vetė ne vajzat do tė luftojmė pėr ta ndryshuar fatin tonė
Nėnshkruar Flaka. Ishtė njė mendim NDRYSHE, njė vijė e re, njė orientim dhe premtim ndaj shoqėrisė, nė kėrkim tė njė realiteti tė ri. Jo viktima, jo qyqe, qė vajtojnė fatin e tyre,por luftėtare tė paepura pėr njė BOTĖ TĖ RE, e cila do tė ēlironte tė gjithė shoqėrinė, pra edhe gruan shqipėtare. Nė ato ēaste shkrimtari nuk mund ta merrte me mend, se kush ishte Flaka por nuk kaluan veēse pak vite, kur ai vetė si dhe Flaka do tė pėrfshihen nė zjarrin e LANĒ.Flaka ishte e bukur si hėna,ajo ishte Nexhmije Xhuglini (HOXHA) qė ndėr tė parat vajza shqipėtare kishte rrėmbyer armėt e luftės pėr liri, pėr tė realizuar premtimin e BOTĖS SĖ RE, nė emėr tė Dilės dhe tė mijėra e mijėra vajzave e grave tė shtypura, qė lėngonin nė kėtė botė tė vjetėr e tė kalbur, sė cilės i ka ardhur fundi i pashmangshėm.
Vazhdimisht nė kėtė material kemi theksuar, se gruaja shqiptare, nėpėr shekuj ka qėnė e shtypur dhe e papėrfillur nė shoqėri. Dhe ky ėshtė njė realitet historik i padiskutueshėm. Por nga ana tjetėr kemi vėnė nė dukje edhe heroizmin e saj tė pabesueshėm nė situatė kritike pėr atdheun dhe popullin. Si ėshtė e mundur, qė nga humbėtirat e shtypjes, gruaja shqipėtare tė ngrihet si shqiponjė nė lartėsinė e heroizmit? Si shpjegohet njė dukuri e tillė, me kundėrshti nė vetehte? Pa u zgjatur dhe pa e ndėrlikuar pėrgjigjen, mendoj se dy janė arsyet kryesore tė kėsaj dukurie.
- Sė pari: ėshtė fakt i njohur, qė shtypja pjell urrejtjen dhe fakėton guximin. Sa mė e egėr tė jetė e para, aq mė e fuqishme zhvillohen tė dytat. Edhe gruaja shqipėtare, duke qėnė shoqėrisht mė e shtypura, ėshtė gjithashtu soqėrisht mė e guximshme dhe mė e gatshme pėr sakrifica. I keni vėnė re vullkanėt? Edhe llava e tij ndodhet nėn trysni, por kur shpėrthen
i ngjan furisė sė gruas shqipėtare!!! (edhe kur bėn shaka, je pranė sė vėrtetės).
- Sė dyti, gruaja shqipėtare ka qėnė thellėsisht e bindur dhe kurrė nuk e humbi shpresėn se liria e atdheut do tė sillte natyrshėm edhe lirinė e saj shoqėrore dhe individuale. Zemra e saj e madhe e ndiente dhe mendja e saj e ndritur e kuptonte, se shkaqet pėr gjėndjen e saj shkonin pėrtej qėndrimeve vetjake te burrit. Ajo nuk bėnte fajtor tė shoqin, i cili ndofta pa dashje, po aq viktimė sa edhe ajo, e paragjykimeve prapanike e konservatore. Gruaja shqipėtare e ndiente, se do tė ishte e lirė, kur edhe vetė shoqėria tė ish e lirė. kėshtu bėjnė tė gjithė e justifikonte ajo shpesh tė shoqin, tė cilin e donte dhe e respektonte, sepse me atė ndante nė jetė gėzimet e pakta dhe vuajtjet e shumta. Nėqoftėse nuk do tė ndėrtonte kėtė linjė shpirtėrore mirėkuptmi jo vetėm me tė shoqin, por edhe nė njė kuadėr mė tė gjerė shoqėror, linjė, tė cilėn ajo duke u ngritur me madhėshti mbi dhimbjen vetjake, e ushqente pandėrprerė me jetėn dhe bėmat e saj, gruaja shqiptare nuk do tė ishte ajo shqiponjė e guximshme dhe heroike, qė bėri historinė, por shumė-shumė njė pulė zverkrrjepur, qė klloēit nė furrikun e saj. Jo! Nė miliarada ide tė botės sė saj tė madhėrishme ishte rrėnjosur thellė idea, se jeta nuk vlente asgjė pėrballė LIRISĖ dhe NDERIT tė atdheut, se ato ishin mė tė rėndėsishme nga fati i saj vetjak dhe nėse nė vend triumfonte liria e vėrtetė, do tė vinte, i sigurtė dhe i garantuar edhe ēlirimi i saj shoqėror.
Ndaj sa herė e thėrriste liria dhe nderi i atdheut, gruaja shqipėtare ēante retė qė mbulonin dhe shpėrthente si meteori nė stuhi.
Vazhdon
KUSH PO NA VRET ? PERSE NA VRASIN ? ΝDAL GJUETISE SE SHTRIGAVE NDAJ EMIGRANTEVE SHQIPTARE NE GREQI! RACIZEM APO SHOVINIZEM ?
«NE SISTEMIN KAPITALIST FAJTORET E VERTET, KRIMINELET E VERTETE, ATA, QE NA VRASIN, NUK DENOHEN! PERKUNDRAZI! ATA KANE PUSHTETIN,EKONOMIN,«DREJTESINE» SHTYPIN E RTV,POLICINE,KLERIN FETAR,USHTRINE,GJITHĒKA, QE IU DUHET PER SUNDIMIN E TYRE GJAKATAR! PRANDAJ NE DUHET TE ORGANIZOHEMI,TE REZISTOJME E TE LUFTOJME PER TA PERMBYSUR KETE SISTEM TE KRIMIT E TE PADREJTESISE, ANDIPOPULLOR DHE ANDIDEMOKRATIK! RRUGE TJETER NUK KA!» KUSH PO NA VRET ? PERSE NA VRASIN ? ΝDAL GJUETISE SE SHTRIGAVE NDAJ EMIGRANTEVE SHQIPTARE NE GREQI! RACIZEM APO SHOVINIZEM? Qė nė orėt e para,kur erdhėn nė Greqi ,emigrantėt shqiptarė janė pėrballuar me njė DISKRIMINIM tė egėr tė institucjoneve dhe tė autoriteteve shtetėrore greke. I shumėfishuar nga medja,pėr qellime tė qarta politike.Ky qėndrim shtetėror prodhonte dhe vazhdon te prodhojė edhe sot,armiqsi e megallomani ndaj shqiptarėve. Kėtu duhet kėrkuar autoresia e asaj,qė tashmė ka hyrė nė histori,si tragjedia e madhe e emigrantėve shqiptarė nė Greqi. Nga moria e pafund e krimeve tė pėsuara nga ne,po veēojmė vetėm disa fakte,tė njohura e tė trajtuara edhe nga medja greke: - 1998-2002 -Gjatė katėr vjetėve,nga jetimorja AGJIA VARVARAzhduken me qėllim trafikimi 502 fėmijė shqiptarė.KRIM I PĖRBINDSHEM!qeveria greke nuk e vė ujin nė zjarr pėr tė gjetur dhe ndeshkuar fajtorėt.Njė komisjon i ngritur nga OKB pėr kėtė problem, bėn fajtor shtetin grek.Por edhe ky komisjon nuk e ēon ēėshtjen deri nė fund.Shteti shqiptar,qeveria shqiptare,partitė politike nė shqipėri nuk pipetijne!? 2000-2003-Vetėm nė sektorin e ndėrtimit,gjatė kėsaj perjudhe vriten 610 puntorė,nga tė cilėt 90٪, domethėnė rreth 550 janė emigrantė shqiptarė. Asnjė sipėrmarrės nuk u ndeshkua sipas ligjit,asnje familje e tė vrarėve nuk u dėmshpėrblye! Mbi 2000veta mendohet se ėshtė numri i tė aksidentuarėve nė punė,sepse mungojnė masat e sigurimit teknik,njė pjesė e tyre sorollaten me vite nė katakombet e (pa)drejtėsisė greke, disa lypin nėpėr rrugė,tė tjerė dergjen tė pashpresė nė kurrizė tė familjeve tė tyre tė varfėra.Askush nuk i ndihmon,ndėrsa ligji...ligji nuk vepron kundėr sipėrmarėsve fajtorė. ME QINDRA janė tė zhdukurit pa gjurmė dhe tė vrarėt pa faj nga policia apo individė me frymėzime fashiste e shoviniste,qė prodhon pėrditė politika e qaeqeve reaksionare greke. Asnje vrasės nuk ėshtė dėnuar!!! - Brėnda pak muajve nė internet zbulohen dy video.nė njėrėn prej tyre,ushtarė grekė nė stėrvitje kėndojnė me entusiazėm:I shikoni ata?janė shqiptarė.me zorrėt e tyre do tė bėjmė litarė!!?? KY NUK ĖSHTĖ RACIZĖM,POR FASHIZĖM E SHOVINIZĖM I GJALLĖ. I frymėzuar nga politika zyrtare greke.Spse ushtria nuk ėshtė njė instiucjon privat,apo jo? Sigurisht,qeveria greke pret tė hajė kukurec me zorrėt tona. Historia dėshmon se kėtyre lloj orekseve te urryera u ėshtė dhėnė gjithnje pėrgjigja e merituar.Nė videokasetėn e dytė ēfaqen policė grekė,duke detyruar dy tė rinj tė burgosur shqiptarė tė godasin njeri-tjetrin me shkop.Dhe kur ata nuk e bėjnė mirė kėtė punė,vėrsulen policėt grek ĒNJĖRZORE! FYERJE DERI NĖ PALCĖ! Meqėnse ky fakt u publikua nga medja e huaj,si psh angleze,qeveria greke detyrohet tė marr masa disa ditė mė pas.Policėt grek vrasin njė tjetėr djalosh shqiptar. Qeveria greke paskesh marr vėrtet masa tė mira...! Krimet e mėsipėrme,si edhe shumė tė tjera, dėshmojnė jo pėr racizėm, por pėr njė SHOVINIZĖM tė egėr. Shovinizmi andishqiptar edhe pse barbar,primitiv e i neveritshėm. Mbahet gjallė e ushtrohet nga klasa sunduese Greke pėr shumė arsye,nga tė cilat veēojmė: Mjet presioni ndaj vendit tonė pėr gllabėrime territoriale dhe sidomos pėr depėrtimin sa mė thellė atje tė kapitalit grek. Mjet presioni ndaj emigrantėve shqiptarė,pėr ti mbajtur ata nėn kėrcėnim e frikė pėr uljen e vlerės sė ditės sė punės,duke nxjerrė pėrfitime tė majme. largon vėmėndjen e opinjonit tė thjeshtė grek nga kriza e rėndė ekonomike, qė e ka mbėrthyer vendin. Helmon mardhėnjet,miqesore ndėr shekuj,tė popullit grek me popullin shqiptar, pėr tė vjelė pėrfitime kolosale nga zjarri i armiqsisė midis popujve tanė. Kjo,sigurisht,nė pėrputhje dhe me skenarėt ogurzinj qė kurdisin fuqit e mėdha. Pėr ne,emigrantėt shqiptarė,kėto qėndrime tė mykura janė shumė tė qarta. Ndaj ngrihet i fuqishėm,deri nė kupė tė qellit,zėri ynė i protestės: NDAL GJUETISE SE SHTRIGAVESHOVINISTE NDAJ EMIGRANTEVE SHQIPTARE! ME POPULLIN DHE PUNTORET GREKE JEMI VELLZER. KEMI TE NJEJTEN DHIMBJE,TE NJEJTEN ASPIRAT,TE NJEJTEN LUFTE! POSHTE FASHIZMI, SHOVINIZMI, RACIZMI! RROFTE MIQESIA MIDIS POPUJVE TANE!
BASHKIMI I EMIGRANTEVE SHQIPTARE
«PUNA»
KOSOVA KERKON LIRI, MEVEHTESI, PAVARESISUNDON MBI NJE TJETĖR, NUK MUND TĖ JETĖ I LIRĖ-KARL MARKS
- POPULLI SHQIPTAR I KOSOVĖS PREJ 2 MILION BANORESH NUK ĖSHTĖ MINORITET. AI ĖSHTĖ NJĖ POPULL KOMPAKT,AUTOKTON,QĖ JETON NĖ TROJET E VETA QEKURSE NIS HISTORIA E EVROPES.
- HISTORIA E SHQIPERISĖ DHE E POPULLIT SHQIPTAR,PRA DHE HISTORIA E KOSOVĖS DHE E POPULLIT TĖ SAJ SHQIPTAR ,NUK ĖSHTĖ HISTORI EKSPANSIONI (ZMADHIMI I TERRITORIT E I POPULLSISĖ NĖ KURRIZ TĖ TĖ TJERĖVE) POR HISTORI RETRIKSIONI (RRUDHJE,TKUURJE,PLAKJE E TERRITORRIT DHE E POPULLSISĖ)
- KOSOVA ĖSHTĖ SHQIPERI.AJO U COPTUA ARBITRARISHT PREJ TRUNGUT AMĖ NGA BANDA KRIMINALE E FUQIVE TĖ MĖDHA IMPERIALISTE EUROPIANE MĖ 1913 DHE U LIGJERUAME TRAKTATIN E FSHEHTĖ TĖ LONDRĖS MĖ 1915.
- POPULLI SHQIPETAR I KOSOVĖS NUK U PAJTUA DHE NUK IU NENSHTRUA KURRĖ KĖSAJ PADREJTĖSIE TĖ RĖNDĖ HISTORIKE. AI KA DERDHUR LUMENJ GJAKU DHE E MERITON MĖ SHUMĖ SE KUSHDO TJETĖR L I R I N Ė, MĖVE HTĖSINĖ DHE PAVARĖSINĖ E TIJ
- SHKĖPUTJA E KOSOVĖS NGA SERBIA NUK DO TĖ THOTĖ AS KUFIJ TĖ RINJ DHE AS DESTABILIZIM I BALLKANIT.PERKUNDRAZI ,AJO DO TĖ JETĖ KORRIGJIM I NJĖ PADREJTĖSIE HISTORIKE DHE NJĖ GODITJE E MERITUAR NDAJ OREKSEVE SHOVINISTE SERBO-GREKE,TĖ CILAT VAZHDIMISHT KANĖ SHKAKTUAR LUFTRA,TENSIONE E DESTABILITET NĖ RAJON.(KUJTOJME SE LUFTRAT NACIONALISTE NĖ ISH-JUGOSLLAVI NGA 1990-1996 NUK SHPĖRTHYEN PĖR SHKAK TĖ PAVARĖSISĖ SĖ KOSOVĖS,E CILA ATĖ KOHĖ VUANTE NĖN SUNDIMIN SERB)
- NGA VIZITA E BERISHĖS NĖ ATHINĖ(TETOR 2006) DERI TEK VIZITA E BUSHIT NĖ TIRANĖ,NUK FSHIHET VETĖM TRADHĖTIA KOMBĖTARE NDAJ SHQIPĖRISE(DHE KOSOVĖS!) POR EDHE NJĖ KOMPLOT I RREZIKSHĖM KUNDĖR POPUJVE TĖ TJERĖ TĖ BALLKANIT NJERĖZ JU DUA,JINI VIGJILENTĖ (J.FUCIK)
- KOSOVA NUK DUHET TĖ LUHET SI KARTĖ BIXHOZI NĖ POKERIN E FUQIVE TĖ MĖDHA,DHE AS TĖ BĖHET KURBAN PĖR INTERESA IMPERIALISTETE TĖ FUQIVE TĖ MĖDHA APO TĖ BORGJEZISĖSĖ VENDEVE TĖ VOGLA FQINJE.
- KUSH SHQETESOHET PĖR LIRINĖ E PAVARĖSINĖ E KOSOVĖS BĖN LOJĖN E SHOVINIZMIT SERBO-GREK DHE TĖ FUQIVE TĖ MĖDHA.
- SI ĒDO POPULL TJETER EDHE POPULLI SHQIPTAR I KOSOVĖS, KA TĖ DREJTĖN E PATJETERSUESHME TĖ VETĖVENDOSJES,KUSH MOHON KĖTĖ,ĖSHTĖ ARMIK I POPUJVE TĖ VEGJEL.
- GJAKU I POPULLIT DHE RINISĖ KOSOVARE I DERDHUR PĖR LIRI I BĖN APEL NDĖRGJEGJES DEMOKRATIKE DHE PĖRPARIMTARE TĖ POPUJVE TĖ EVROPĖS PĖR SOLIDARITET TĖ FUQISHĖM E TĖ GJITHANSHĖM.
VETĖM NJĖ AKSION I PĖRBASHKĖT DHE I FUQISHĖM I POPUJVE TĖ BALLKANIT ,MUND TĖ SHKATĖRROJE PLANET IMPERIALISTE TĖ LUFTĖS NĖ RAJON.
FUQITĖ E MĖDHA IMPERIALISTE LUAJNĖ PERGJAKSHĖM NĖ BALLKAN. ATA NXISIN DHE SHFRYTĖZOJNĖ,SHOVINIZMIN,RACIZMINNACIONALIZMIN E EGĖR, KU TĖ MUNDEN E SA TĖ MUNDEN HARXHET I PAGUAJNĖ POPUJT E VEGJEL.
SHQIPĖRINĖ E KANĖ SHNDĖRRUAR NĖ NJĖ PALESTINĖ TĖ BALLKANIT.
KUSH DO TĖ JETĖ IZRAELI I BALLKANIT? SERBIA? TURQIA? GREQIA? APO TĖ HGJITHA SĖ BASHKU, KUSH TĖ MUNDET MĖ SHUMĖ? -PĖRSE GREQIA MBAN AKOMA NĖ FUQI LIGJIN E LUFTĖS ME SHQIPĖRINĖ NJĖ LIGJ, KU SA PRIMITIV E QESHARAK AQ EDHE DINAK E I REZIKSHĖM? KUSH NUK E KUPTON QĖLLIMIN E MBRAPSHTĖ SHOVINIST TĖ BORGJEZISĖ GREKE? ĒBĖJNĖ FORCAT PERPARIMTARE E DEMOKRATE GREKE PĖR ABROGIMIN E KĖTIJ LIGJI? KY LIGJ DHE HESHTJA E OPINIONIT, I NDIHMON APO I PENGON PLANET IMPERIALISTE TĖ LUFTĖS, NDIHMON APO MINON PAQEN E STABILITETIT NĖ BALLKAN,FORCON APO MINON SOLIDARITETIN E MIQĖSISE MIDIS POPUJVE TANĖ? PO FAKTI ,QĖ ASKUSH KETU NE GREQI NUK KUNDĖRSHTON PUBLIKISHT PRANINĖ E TRUPAVE USHTARAKE GREKE NĖ SHQIPĖRI SI SHPJEGOHET? KY QENDRIM FORCON MIQĖSINĖ MIDIS POPUJVE APO I SHERBEN MEGALIDHESE GREKE? JU KUJTOJME, TE DASHUR MOTRA DHE VELLEZĖR SE TĖ PAKTĖN RIFONDACIONI KOMUNIST NE ITALI ,E KUNDĖRSHTOI HAPUR NE PARLAMENT DĖRGIMIN E TRUPAVE USHTARAKE ITALIANE NĖ SHQIPĖRI MĖ 1997. LUFTA KUNDERRACIZMIT(LEXO:SHOVINIZMIT) NUK BĖHET ME FRAZA BOSHE, POR ME AKSIONE TĖ FUQISHME POLITIKE NĖ PARLAMENT E NĖ MEDIA, NĖ RRUGĖ E NĖ SHESHE. VETĖM KĖSHTU EMIGRANTĖT BINDEN PĖR SERIOZITETIN E KĖSAJ LUFTE, NDĖRSA BORGJEZIA NDJEN MĖ FORTĖ PRESIONIN E KUNDERSHTIMIT.
NE JEMI ME VENDOSMĖRI KUNDĖR PUSHTIMIT USHTARAK DHE SKLLAVĖRIMIT EKONOMIK TĖ SHQIPĖRISE NGA KUSHDO QOFTE:SH.B.A, GREQI, SERBI, ITALI, TURQI, RUSI, KUNDER DREQIT DHE TE BIRIT! PO ASHTU KUNDĖRSHTOJME ME VENDOSMĖRI DERGIMIN E USHTARĖVE SHQIPTARĖ NĖ IRAK, AFGANISTAN, BOSNJE ETJ.
ASNJĖ USHTAR I HUAJ NĖ TOKĖ SHQIPĖTARE!
ASNJĖ USHTAR SHQIPTAR NE TOKĖ TĖ HUAJ!
LARG DUART NGA SHQIPĖRIA!
RROFTĖ MIQĖSIA MIDIS POPUJVE TĖ BALLKANIT!
BASHKIMI I EMIGRANTEVE SHQIPĖTAR
PUNA
