Perralla te ndryshme

Tregime tė Moēme Shqiptare: Perralla e Shqipes


Nji djalosh kishte dalė pėr gjah ne malet e Shqipnisė. Nji shqipe fluturoi sipėr tij, dhe u ndal nė majė tė nji shkrepi. Shqipja ishte jashtėzakonisht e madhe dhe mbante nė ēapojt nji gjarpėn. Mbas pakė shqipja fluturoi prej shkrepit ku kishte ēerdhen. Djaloshi u ngjit atėherė nė majė te shkrepit, dhe gjeti nė ēerdhe zogun e shqipes qe po luente me gjarpėnin e mbytun. Por gjarpėni nuk ishte vėrtetė i mbytun. Befas ai lėvizi, ngrejti kryet, nxori thimthin dhe bani me pickue zogun. N'atė ēas djaloshi nxori harkun, dhe vrau me shigjetė gjarpėnin. Mandej ai mori zogun e shqipes dhe u nis kah shpia e vet. Befas ai ndigjoi mbi krye zhurmėn e krahėvet te shqipes.

"Pse ma grabite foshnjen?" thirri shqipja.

"Foshnja asht imja, sepse unė e shpėtova nga gjarpėni qė ti nuk kishe mbyte" pėrgjegji djaloshi.

"Jepmė foshnjen time, dhe unė tė jap si shpėrblim mprehtėsinė e syvet tė mi dhe fuqinė e krahėvet tė mi. Ti do tė jeshė i pamposhtun dhe do tė quhesh me emnin tim!"

I riu i dha shqipes zogun e vet. Kur u rrit zogu, ai i sillej mbi krye djaloshit, qė tash ishte ba burr. Me harkun e vet ai mbyti shumė bishė tė pyllit, dhe me shpatėn e vet preu shumė anmiq tė vendit. Ndėr tė gjitha kėto vepra shqipja i printe dhe e drejtonte.

I ēuditun nga kėto punė, populli e zgjodhi mbret gjuetarin trim. Ai e quejti Shqiptar, qė do me thanė "Bir i Shqipes", dhe mbretnia e tij mori emnin Shqipni, qė do me thanė "Vendi i Shqipevet

-------


E bija e henes dhe e diellit!

Na ishte njehre diku ne nje fshat nje gjuetar trim qe jetonte vetem nenen e tij. Nene e bir jetonin ne varferi dhe djali e nxirrte buken e gojes vetem me gjueti ne mal. Dikur ne shpellat e malit u shfaq nje Kuceder shume e eger qe vriste e hante cdo gje te gjalle qe shikonte. Njerezit ne fshat te cilet jetonin me shume me gjuetine ne mal filluan te vuanin nga uria. Askush nuk guxonte me te shkonte ne mal per te gjuajtur. Kucedra e eger dhe mizore kishte ngrene mjaft nga djemte e fshatit.
Gjuetari yne trim, vendosi dhe u nis per te vrare Kucedren ne mal. Shume u mundua dhe u pergjerua e jema qe ta ndalonte te birin te ndermerrte kete detyre, por nuk ja arriti. Vasha e tij kish kerkuar qe ai te vriste kucedren dhe gjahtari trim ngaqe e donte vajzen me shpirt, deshironte t'ja plotesonte asaj te gjitha deshirat. Por Lubija nuk kishte meshire as edhe per nje te dashuruar, madje u egersua shume kur mori vesh se dikush qenka nisur per tek shpella e saj per ta vrare:
Kucedra filloi te tallej me djalin qe sapo ishte futur ne strofkullen e saj me shpate ne dore. Ndersa djali u be gati ta godiste me shpate, Kucedra e terbuar vetem nje here goditi Token me force me bishtin e saj gjigand dhe mali u drodh. Djalit i ra shpata nga dora dhe mbeti i paarmatosur perballe Kucedres mizore.
- Tashti e kam gati darken me mish njeriu - Mendoi kucedra e gezuar dhe u be gati ta copetonte djalin.
- Ndal te lutem, i tha djali. Kur ika nuk munda te pershendes nenen dhe vashen time dhe do te kisha deshire qe ti them lamtumire miqeve dhe shokeve.
Kucedra e verejti me sy mosbesues, por djali i dha besen se do te kthehej perseri. Kucedra e dinte se kur dikush ne fshat jepte besen, e mbante sikur edhe te vdiste.
- Mire shko, i tha Kucedra. Por neser ne mengjes heret dua qe te jesh ketu.
- Te jap besen time, i tha djali dhe u nis per ne fshat.
Me lot ne sy, te qara e pergjerime, pasi u nda nga e jema qe nga meraku ishte plakur edhe me shume, mori uraten e saj dhe u nis per te takuar vashezen e dashur. Kur vasheza e mori vesh se cfare kishte ndodhur, tha me vendosmeri:
- Do te shkojme bashke tek Kucedra ne mal. Me kot u mundua djali ta ndalonte, vasha nuk degjonte te rrinte ne fshat.
Kur ne vend te nje njeriu Kucedra pa dy para shpelles se saj, u gezua pa mase:
- Ohh ohh ohh, tha e gezuar, nga nje mu bene dy.
- Nga nje nuk ke asnje, - u pergjigj vasheza me guxim. Une jam bija e Henes dhe e Diellit, Fjala ime sjell jeten dhe jo vdekjen. Mallkimi im bie mbi kedo qe mundohet te sjelle vdekjen dhe mjerimin. Ti o Kuceder mizore je pjelle e Vdekjes dhe sjell mjerim, ndaj une te urdheroj ty te shkosh perseri andej nga ke ardhur. Shko ne Ferr dhe digju perjete!!
Ne momentin qe vajza tha keto fjale, toka u hap, dhe flake e vullkan perpine Kucedren qe e lemerisur u zhduk ne fundin gropen e madhe te hapur ne mes te shpelles.
Djali ende i habitur nga vasheza, u gezua pa mase dhe e mori vashezen ne krah deri ne fshat. Atje ai teper i gezuar i dha dy lajme te mira nenes se tij te dashur: nusja e tij eshte bija e Henes dhe e Diellit dhe Kucedra ne mal eshte zhdukur pergjithmone.
Njerezit ne fshat u gezuan pa mase dhe te gjithe moren pjese ne dasmen e gjuetarit fatlum. Qe nga ajo dite, jeta ne fshat vazhdon e lumtur dhe njerezit jane te bekuar nga vasheza. Nese njerezit ne kete perralle ende jetojne, ato tregojne kete histori me shume krenari.
Jeta triumfoi mbi vdekjen dhe njerezit qe nga ajo dite jetojne e punojne te lumtur

-----------------
Ēakmaku

Ēanten ne shpine, shpaten ngjeshur ne brez, nje ushtar ecte rruges se madhe:
nje , dy! nje! dy! Kishte qene ne lufte dhe tani kthehej ne shtepi. Udhes takoi nje magjistare plake. Oh ajo ishte e shemtuar, buza poshtme i varej mbi kraharor!
-Mirembrema, ushtar!-tha ajo,-sa shpate te bukur qe paske! Sa e madhe qenka canta jote! Ti me dukesh ushtar i vertete; keshtu qe po te jap para sa te duash.
-Faleminderit, o plake!-u pergjigj ushtari.
-E shikon ate pemen e madhe? - vazhdoi magjistarja duke i treguar me gisht nje peme aty prane;-ajo eshte krej bosh perbrenda; hip siper , do shohesh nje vrime te madhe ; nga kjo vrime rreshqet gjer ne fund te pemes. Po ta lidh trupin me nje litar , qe kur te me therresesh , te te ngre perseri.
-C'do te bej ne fund te pemes?-pyeti ushtari.
-Do kerkosh para. Sapo te arrish ne fund te pemes, do te gjendesh ne nje korridor te madh te ndricuar mire pasi atje ka mbi 100 llamba. Do te shohesh tre porta, mund t'i hapesh, celesat jane bravat. Po hyre ne dhomen e pare, do te shohesh , ne mes te dyshemese, nje arke te madhe me nje qen persiper. Syte e ketij qeni jane aq te medhenj sa nje filxhan caji, po ti mos u habit. Po te jap mesallen time me kuti te kaltra. Ti do ta shtrosh ate ne dysheme:ec me guxim drejt qenit, kape , vere ne mesallen time; hape arken dhe merr aty sa grosh te duash. Te gjitha jane prej bakri; ne te pelqen me shume argjendi, hyr ne dhomen e dyte. Atje eshte ulur nje qen qe i ka syte me te medhenj sa nje gur mulliri: mos u habit, vere ne mesallen time dhe merr argjend sa te kesh qejf. Ne qofte se te pelqen floriri me shume edhe mund te kesh sa te duash, per kete mjaftonte hysh ne dhomen e trete. Mirepo qeni qe eshte ulur ne arke i ka syte me te medhenj sa nje kulle e madhe e rrumbullaket. Besome, nje qen i forte. Sidoqofte, ti mos u habit: vere mesallen time, ai nuk do te te beje asnje te keqe dhe merr nga arka sa flori te duash.
-S'me duket aspak keq,-tha ushtari; po ti cfare do qe te te jap, o magjistare plake? Mendoj se edhe ti duhet te kesh pjesen tende.
-Jo, une nuk dua asnje grosh; vetem te me sjellesh cakmakun e vjeter qe e ka lene atje gjyshja ime kur ishte per vizite heren e fundit.
-Mire. Shkoma litarin rreth trupit.
-Na, na edhe mesallen time me kuti te kaltra.
Ushtari hipi ne peme, rreshqiti nga vrima poshte dhe u gjend ashtu sic kishte thene magjistarja, ne nje korridor te madh, te ndricuar nga njeqind llamba.
Hapi porten e pare! Uf! Qeni qendronte I ulur dhe ia nguli syte e tij te medhenj sa filxhanet e cajit.
-Ti je nje djale I mbare, I tha ushtari duke e kapur ; e vuri ne mesallen e magjistares dhe mori aq grosh bakri sa I nxune xhepat. Pastaj e mbylli arken, e vuri perseri qenin persiper dhe iku ne dhome tjeter.Si qe e mundur! Atje qendronte qeni qe I kishte syte te medhenj sa nje gur mulliri.
-Ki kujdes e mos m’I ngul syte aq shume –tha ushtari, -se do te te prishen.
Pastaj e vuri qenin ne mesallen e magjistares. Por kur pa gjithe ato te holla argjendi ne arke, I hodhi poshte ato prej bakri dhe ngjeshi mire me argjend xhepat dhe cantet e tij.
Pastaj, hyri ne dhomen e trete. Oh! C’tmerr!Qeni i kishte syte me te vertete te medhenj sa nje kulle e rrumbullaket; ata I verviteshin ne koke porsi rrota.
-Mirembrema!-tha ushtari duke nderuar ushtarakisht, se ne jeten e tij nuk kishte pare kurre nje qen te tille. Por, mbasi e veshtroi pak, mendoi me vete:”Mjaft!” E uli poshte qenin dhe hapi arken. Zot i madh! Sa flori qe kish! Sa per te blere gjithe qytetin e Kopenhages, gjithe derrat prej sheqeri te tregetareve te embelsirave, gjithe ushtaret prej plumbi, gjithe kamxhiket dhe kuajt, gjithe lodrat e botes; verte, kish shume flori.
Ushtari I flaku monedhat e argjendta qe kish ne xhepat dhe ne cante dhe I zevendesoi me flori. I mbushi kaq shume xhepat, thesin, kapelen, madje edhe cizmet, sa mezi ecte. Ish apo s’ish I pasur! E vuri qenin mbi arke, mbylli porten dhe nepermjet vrimes se pemes thirri:
-Tashti , me ngri lart o nene.
-E ke cakmakun ?- pyeti ajo.
-Oh jo vertet! E harrova fare.
U kthye mbrapsht dhe e solli. Atehere magjistarja e ngriti lart dhe ai u gjend perseri ne rruge te madhe me xhepat, canten , cizmet dhe kapelen plot me florinj.
-C’do ta besh kete cakmak ?-pyeti ushtari.
-S’te hyn ne pune ty. Ti more parate; me jep cakmakun tani.
-Gjepura! Me thuaj ne cast se c’do ta besh , ndryshe hoqa shpaten dhe ta preva koken.
-Jo!-u pergjigj magjistarja.
Ushtari ja preu koken.Magjistarja u shtri sa gjate gjere kurse ai mblodhi parate ne mesalle, I ngarkoi ne kurriz, vuri cakmakun ne xhep dhe shkoi ne qytet.
Ishte nje qytet shume I bukur dhe ai hyri ne hanin me ne ze. Kerkoi dhomen me te mire dhe gjellet me te shijshme. Ishte pasanik I madh!
Sherbetori qe duhej t’i pastronte cizmet u cudit qe nje zoteri aq I pasur, kishte cizme aq te vjetra. Por ushtari nuk kish pasur kohe qe te blinte te reja; vetem te nesermen gjeti cizme te bukura dhe rroba me vertete elegante. Ushtari na u be zoteri I shquar. Ia treguan nje nga nje te gjithe gjerat e bukura ne qytet, I folen per mbretin edhe te bijen e tij, princeshen shume te bukur.
-Si te bej qe ta shoh? –pyeti ushtari.
-Eshte shume e veshtire!- u pergjigjen qe te gjithe- Ajo banon ne nje pallat te madh prej bakri, te rrethuar nga mure dhe kulla. Vec mbretit, asnjeri tjeter nuk mund te shkoje tek ajo: sepse nje falltar nje here pati treguar qe nje dite ajo do te martohet me nje ushtar te thjeshte, gje qe mbreti s’i pelqente aspak.
-Megjithekete, une deshiroj ta shoh,-mendoi ushtari.Por ai nuk mund te siguronte dot lejen.
Nderkaq ai kalonte nje jete te gezuar, shkonte ne shfaqje, shetiste me karroce ne kopshtin e mbretit edhe u jepte shume lemoshe te varferve. Nga jeta e tij ai e dinte se sa e veshtire ishte te mos kishe asnje grosh ne xhep. Tani ai ishte I pasur, kishte rroba te bukura edhe bashke me keto miq, te cilet I thoshin se ishte nje njeri elegant, nje burre fisnik. Ushtarit I pelqenin shume keto levdata. Cdo dite harxhonte para, por kurre nuk merrte. Me ne fund nuk I mbeten vecse dy grosh. Iu desh ta linte, dhomen e bukur ku banonte dhe te zinte ne vend te saj nje zgaver te vogel nen cati. Ketu detyrohej ti lustronte vete cizmet, ti arnonte me gjilpere te trashe dhe asnje nga miqte e tij nuk I vinte ta shihte:kishte shume shkalle per tu ngjitur.
Nje mbremje te erret, s’kish te blinte as edhe nje qiri, ui kujtua menjehere se I kishte mbetur nje cope qiri. Mori cakmakun, qe ia kishte marre shtriges plake, dhe copen e qiririt; por ne castin kur guri I cakmakut, shkrepen shkendijat, befas u hap porta dhe para tij u gjend qeni qe I kishte syte te medhenj sa nje filxhan caji:
-O zot im, c’urdheroni?-I tha qeni.
C’eshte keshtu?- tha me ze te larte ushtari.-Cakmak I cuditshem! Keshtu pra, do te kem cfare te dua?Shpejt! Me sill para! Hop! Kafsha iku! Hop! U kthye perseri duke mbajtur ne goje nje thes te madh me te holla. Ushtari e dinte tashti te zoteronte nje cakmak me vlere. Po ta shkrepte nje here, vinte qeni I arkes me para bakri; dy here, qeni I arkes me para te argjendta,; tri here, ai qe ruante floririn. Pa humbur kohe, u kthye ne dhomen e tij te bukur dhe veshi prape rrobat e bukura; kur te shohesh iu versulen miqte; e donin shume tani!
Nje dite ushtari mendoi:”Pune e cuditshme kjo qe te mos shohesh princeshen!Te gjithe jane ne nje mendje se ajo eshte e perkryer nga bukuria;
Por kujt I sherben bukuria ne nje keshtjelle prej bakri qe ka gjithe ato kulla? S’do te kete per mua valle menyre qe ta shoh?Ku e kam cakmakun?” E shkrepi: Fap! I doli perpara qeni me sy sa nje filxhan caji.
-E di qe eshte mesi nates,-I tha ushtari,-po megjitheate une dua ta shoh princeshen, qofte edhe nje minute.
Qeni u largua vetetimthi dhe, para se ushtari te arrinte te mendonte per ae, ai u kthye me gjithe princeshen, qe ish shtire ne shpinen e tij dhe po flinte. Dukej aq e bukursa , me te pare, e merrje me mend qe ishte nje princeshe. Ushtari nuk u permbajt dhe e puthi, se ishte nje ushtar I vertete.
Pastaj, qeni e ktheu princeshen ne vendin ku e kishte marre. Te nesermen, kur ishte duke pire caj me mbretin dhe mbretereshen, princesha u tregoi atyre qe kishte pare naten nje enderr te cuditshme me nje qen dhe nje ushtar. I kishte hipur qenit si kale dhe ushtari e kishte puthur.
-Nje histori shume e bukur,- tha mbreteresha.
Megjithekete, naten e neserme, ngarkuan njeren nga zonjat e oborrit, nje plake, te rrinte roje prane shtratit te princeshes, per te pare nese ishte vertet enderr.
Ushtarit I kishte hipur ne koke ta shihte perseri princeshen e bukur. Qeni erdhi prape naten, e mori dhe iku me te katra. Po zonja e oborrit mbathi pale cizme qe s’futnin uje, dhe shpejt, pas tyre. Kur pa shtepine ku hyri qeni, tha me vete:” Tashti e di adresen” dhe me nje cope shkumes beri nje kryq te madh ne porte. Pastaj u kthye te flinte. Mbas pak erdhi edhe qeni me princeshen. Por kur vuri re ne porte kishte nje kryq te bardhe, qeni mori gjithashtu nje cope shkumes dhe beri kryqe ne te gjithe portat e qytetit. U tregua me te vertete mendjeholle: si do ta gjente dot porten perseri zonja oborrit?
Te nesermen ne mengjes, qysh heret, mbreti , mbreteresha, zonja e oborrit dhe te gjithe oborrtaret shkuan te shihnin ku kishte qene princesha.
-Ja ketu!-tha mbreti kur pa te paren porte te shenuar me kryq.
-Jo, jo, eshte, atje I dashur,-u pergjigj mbreteresha, kur pa se edhe porta e dyte ishte shenuar gjithashtu me nje kryq.
-Ja edhe nje! Ja edhe nje!- thane te gjithe me rradhe, kur pane kryqe ne te gjithe portat Atehere kuptuan se ishte e kote te kerkoje me tutje.
Por mbreteresha ishte nje grua me mend qe nuk dinte vetem te shetiste me karroce. Mori gersheret e sasj te arta, preu nje cope mendafsh dhe beri nje xhep te vogel te bukur. E mbushi ate plot me miell, ia qepi princeshes ne kurriz, dhe I beri xhepit nje vrime te vogel. Ne kete menyre mielli do te binte gjate gjithe rruges nga do te kalonte princesha. Naten qeni erdhi perseri, e mori princeshen ne kurriz dhe ia shpuri ushtarit, qe e dashuronte aq fort sa donte te ishte princ ta merrte per grua.
Mielli u derdh pa pushim qe nga pallati deri te dritarja e ushtarit, por qeni s’e vuri re aspak.Te nesermen mbreti dhe mbreteresha meduan me lehtesi ku kishte shkuar e bija e tyre. Ushtarin e kapen dhe e futen ne burg. Uf! Sa e erret dhe e merzitshme ishte qelia e tij. Pastaj erdhen I thane:- Neser do te varesh!- Ky ishte nje lajm I keq, dhe per me teper cakmakun e kishte harruar ne han. Diten tjeter, nepermjet hekurave te dritares, ai pa popullin qe dilte turma-turma nga qyteti per te pare kur te varej. Ai degjoi daullet dhe pa ushtaret qe ecnin pas tyre. TE gjithe njerezit vraponi: nje djalosh kepucar, me mesalle dhe pantofla, rendte aq shpejt, sa nje nga pantoflat e tij I doli nga kemba dhe u perplas pikerisht kunder murit mbrapa te cilit ushtari ishte ulur e shikonte nepermjet hekurave.
-Ej! Kepucar, mos u ngut kaq,-I thirri ushtari,- pa mua s’behet gje. Po degjo ketu. Po shkove me vrap gjer te hani ku kam banuar dhe te me sjellesh cakmakun tim, do te te jap dy gorsh. Vec mos e merr me nge! Djaloshi kepucar, qe desh te fitonte dy grosh, u nis fluturimthi te kerkonte cakmaku, ia solli ushtarit dhe … tashti mbani vesh e degjoni cfare ndodhi.
Jashte qytetit kishin ngritur nje trekendesh te madh, qe e rrethonin ushtaret dhe mijera mijera njerez. Mbreti dhe mbreteresha ishin ulur ne nje fron shume te bukur; perkarshi, gjykatesi dhe gjithe keshilltaret. Kish kohe qe ushtari ishte ngjitur mbi shkalle dhe perpak do t’i hidhnin litarin ne gryke, kerkoi leje te shprehte deshiren e tij te fundit. Sipas tij, kete te mire duhej ti benin cdo krimineli qe do te ekzekutonin. Tha se kish shume qejf te ndizte nje llulle duhan, fundja do te ish hera fundit qe ai do te pinte duhan ne kete bote. Mbreti nuk deshi t’ia kundershtonte deshiren. Atehere, ushtari mori cakmakun e shkrepi;nje, dy, tre! Pernjeheresh, u duken te tre qente: ai me syte e medhenj sa nje filxhan, tjetri qe I kish te medhenj sa nje gur mulliri dhe ai I trei me ata syte e tmerrshme sa nje kulle e rrumbullakte.
-Me ndihmoni se do te me varin!-tha ushtari Atehere qente u versulen mbi gjykatesit dhe mbi keshilltaret, I rrembyen, njerin nga kembet, tjetrin nga hunda dhe I flaken aq lart ne ajer, sa kur rane ne toke u bene cope –cope.
-Nuk dua te me hedhin…-tha mbreti; por qeni me I madh e rrembeu tok me mbretereshendhe I flaku si te tjeret. Ushtaret u frikesuan dhe ne popull u degjuan thirrje:Ushtar I vogel ti do te jesh mbreti yne dhe do te martohesh me princeshen e bukur!
E vune ushtarin ne karrocen e mbretit; te tre qente vallezonin dhe therrisnin:-Urra! Femijet vershellenin neper gishterinjte dhe ushtaret paraqitnin per nder armet. Princesha doli nga pallati I bakert dhe u be mbretereshe. Per kete ajo ishte shume e kenaqur. Dasma vazhdoi tete dite; ishin ftuar dhe te tre qente. Ne tryeze, ata hapen syte me shume se c’i kishin.


-----------
Na ishte sec na ishte, ne nje fshat ndodheshe nje vajze me e bukur qe nje mund te mendoje. Mamaja e saj e adhuronte. Gjyshja e adhuronte me shume dhe i kishte bere nje kapele te kuqe per ate. Kjo kapele i shkonte aq shume qe kudo ajo shkonte i therisnin "kesulekuqja."

Nje dite mamaja e saj i pergatitit nje embelsire dhe i tha: " Dua te shkosh ne gjyshja dhe shiko si vete, se kohet e fundit ka qene e semure. shpjeri keto embelisira dhe keta gjalpe." Kesulekuqja u nis menjehere per ne shtepine e ghyshes qe ndodheshe ne nje ane te fashatit tjeter.

Kur ajo po ikte rruges ne pyll, ajo u takua me Komshiun te Vjeter Ujkun, qe deshte ta hante ne ate minute. Por ay nuk u mund dot se ne pyll ndodheshin zdruktare duke punuar.

Ay e pyeti Kesulekuqen ku po vinte. Femija e varfer, qe nuk e dinte qe ishte e rrezikshme te ndalonte dhe te degjonte ujqerit, u pergjigj:

"Po vete te shoh gjyshen, dhe kam mare ti shpije ca embelsira dhe gjalpe te derguar nga mamaja."

"A jeton shume larg ajo " e pyeti Ujku.

"Oh, Po" tha Kesulekuqja "ajo jeton larg tutje atij mullirit dhe shpija e saj eshte e para ne fshat."

"mire, mire" tha Ujku "Edhe une mendoj te vete dhe ta shikoj ate ghyshen. une do marr kete rruge kurse ti merr ate rruge dhe do shikojme kush do mberrije me shpejt i pari."

Ujku vrapoi me sa kishte fuqi ne rrugen me te shkurte se Kesulekuqja, kurse vajza vazhdoi rrugen me te gjate. Ajo kalovi mire duke mbledhur lajthi, ndjekur fluturat dhe duke mbledhur tufa me lule.

Ujku arriti ne shtepine e gjyshes dhe e hengri ghyshen. Kur Kesulekuqja arriti ne shtepi, gjyshja ju duk ndryshe dhe ajo fillon ta pyese:

"Gjyshe" ajo thote "pse ke shume shpatulla te medhaja"

"te te perqafoj me mire, femija time"

"Gjyshe, sa kembe te medha ke"

"Qe te vrapoj me mire, femija time"

"Ghyshe, sa veshe te medhenj ke"

"Qe te te degjoj me mire, femija time"

"Gjyshe sa sy te medhenj qe ke"

"Qe te shoh me mire, femija time"

"Gjyshe sa dhembe te medhenj qe ke"

"Qe te te ha ty me mire"

Me keto fjale Ujku u hodh dhe e hengri Kesulekuqen.


Morali sipas Charles Perrault

Prej kesaj prralle nje meson qe femijet,
Sidomos vajzat e vogla
te bukura, te rritura mire dhe xhentile
E kane gabim te degjojne
cdo njeri
Dhe nuk eshte e cuditshme aspak
Nese Ujku i ha me ne fund ato.
Une them nje ujk,
por jo gjithe ujqit
jane njelloj
Disa jane te mrekullushme,
jo acaruse, jo te keqe, ose te inatosur
Por te bute, dashur, dhe xhentile.
Duke i ndjekur vajzat e reja
drejt ne shtepine e tyre, ne dhomat e tyre.
Por shiko neqofse ti ske mesuar qe ujqet me te bute
jane me te rrezikshmit nga te gjithe.

Na Ishte Njehere Nena Dhia Me Tre Kecat Dhe Jetonin Ne Pylle Por Ate Vite Dimri Ishte I Ashper Dhe I Gjate Keshtu Qe Ushqimi U Mbarua.nje Dite Qe Ne Mengjes U Ngrite Nena Dhia Dhe Do Shkonte Per Te Kerkuar Ushqime Por Me Perpara Porositi Kecat Qe Te Mos E Hapnin Deren Asnjerit Deri Sa Te Kthehej Ajo
Iku Mema Dhi Dhe Kecat Ngelen Vetem,nuk Kaloi Shume Kohe Dhe Nje E Trokitur Ne Dere
Kush Eshte -u Pergjigjen Kecat
Jame Nena Dhia-thote Ujku -po Hapin Deren,kecat Per Te Qene Te Sigurte I Thone(keca Kopila)
Pa Fute Kemben Ke Dera.tani Ujku E Lyen Kemben Me Miell Dhe Ju A Tregon Kur E Pan Kecat E Kuptuan Qe Ishte Ujku Dhe Kaluan Ne Plane B E Ndezen Nje Zjarre Te Madhe Vene Dhe Nje Kazane Me Uje Te Nxehte Dhe Ithone Ujkut Ajde Nga Oxhaku Se Nuk Kemi Celes Ta Hapim Deren,dhe Ujku Nga Oxhaku Ra Direkte Ne Ujin E Valuar Dhe Ngordhi.
Kur Kthehet Nena Dhia Ja Tregojne Muabet E Ujkut I Iku Truri Fare Dhe I Pergezon Kecat.eshte Ngjarje E Vertet.
Ja Pra Te Dashur Forumista Mbaroi Dhe Perralla Per Sote

“Gjigandi i pa meshire” sipas Oscar Wilde

Cdo mbasdite, kur femijet ketheheshin nga shkolla vinin ne kopshtin e Gjigandit.

Ishte shume kopsht i bukur—me bar jeshil dhe me lule te bukura qe ngjasnin si yje dhe brenda kishte 12 peme pjeshke qe ne pranvere hapnin petalet dhe prodhonin fruta madheshtore.

Aty edhe zogjte kishin zene vend dhe kendonin aq embel sa femijet shpesh here e ndalonin lojen qe te degjonin dhe thoshin me njeri tjetrin :“Sa te lumtur jemi ketu”

Nje dite, Gjigandi vendosi te ketheheshe nga nje visite e larget pe nje shoku Kafsha “Cornish,” qe kishte jetuar me ate per 7 vjet, por ja tha te gjitha fjalet qe kishte me ate dhe vendosi te vije ne keshtjellen e tij.

“Cfar po beni ketu” ulerivi Gjigandi “kopshti tim eshte kopshti tim” tha ay “dhe cdo njeri e kupton ate, dhe nuk do lejoj asnje te loze ne te vetem une”

Gjigandi e rethovi kopshtin me murr te larte dhe vuri edhe nje tabelle qe lezonte:



Kalimtaret
Do
Persekutohen


Me gjith mend ishte Gjigand i pa meshire.
Femijet mbeten pa vend per te lojtur. U munduan te loznin ne rruge por rruga ishte me shume pluhur dhe kishte shume gure dhe kjo s’ju pelqente.

Pasaj erdhi Pranvera dhe ne cdo vend te fshatit kishte gjelberim dhe zogj te vegjel—por j ne kopshtin te Gjigandit. Aty akoma ishte dimer. Brenda kopshtit kishte vetem dimer dhe akull te ngrire kudo.

Gjigandi u habit pse Pranvera spo vinte ne kopshtin e tij.
Por pranvera nuk erdhi asnjehere, as Behari. Vjeshta prodhoi fruta te arta ne cdo kopesht por jo ne kopshtin e Gjigandit. “Ay eshte shume i pa meshire” tha ajo.

Nje dite Gjigandi degjovi nje cicerime zogu dhe kjo e habiti dhe me ne fund ay besovi se Pranvera erdhi ne kopshtin e tij dhe pa jashte, po cfar te shikonte !

Ay pa panoramen me te bukur. Femijet kishin hyre fsheruazi ne kopesht reth nje hapesire qe ata kishin mposhtur ne murr dhe ishin ulur ne pemet.

Cdo gje ndryshovi krejt ne kopesht. Pemet filluan te hapnin petalet e tyre nga gezimi I ndodhjes te femijve—madje dhe zogjte filluan cicerima nga gezimi.

Ne nje cep tutje te kopshtit ishte akoma dimer. Aty afer ndodheshe nje cun i vogel qe mundoeshe te hipte ne peme por ishte shum i vogel.

Kur Gjigandi e pa, ju keput zemra dhe tha: “Sa i pa meshire kam qene,” “Tashi e di pse Pranvera s’vinte ketu. Do ta rezoj murrin dhe kopshti tim do jete I femijve per te lojtur”

Me gjithe mend Gjigandi u ndie shume keq.

Kur zbriti jashte dhe hyri ne kopesht—femijet u larguan nga frika dhe kopeshti u kethue prap ne dimer. Te gjithe u larguan vecse cuni I vogel qe I ishin mbushur syte plot me lot sa nuk e dallovi Gjigandin kur ay po afroeshe afer atij.

Gjigandi menjehere e mori cunin ne doren e tij dhe e uli ne peme, dhe menjehere pema hapi petale dhe zogjte filluan te vijne me ata edhe femijet se e pane qe Gjgandi ka ndryshuar, dhe seeshte me ay i pari qe ishte.

Ne ato momente cuni i vogel e kapi Gjigandin perqafe dhe e puthi. Ne ato momente Gjigandi ja u beri te ditur qe kopshti I tij ishte vetem per at ate loznin.

Nje dite Gjikandi nuk e pa cunin te vogel te lozte me te tjerit dhe fillovi te pyeste verdalle se cfar kishte ndodhur me ate. Ay nuk e pa me cunin e vogel.

Kaluan vite dhe me moshen Gjigandi u plak dhe slonte dot me me ata.
Nje mengjes dimri, ay pa jashte dritares. Ay nuk e urente dimrin se e dinte qe Pranvera po flinted he lulet po clodheshin.

Papritas ay fshivi syte nga cudija dhe veshtroi me vemendje. Vertet ishte pamje e bukur.
Ne nje cep te kopshtit afer nje peme me petale te bardha ishte cuni i vogel.

Nga gezimi Gjigandi mberriti ne kopesht dhe u afrua prane cunit. Por menjehre ndrysjoji ne pamje dhe u skuq ne fytyre me urretje dhe tha: “Kush ka guxuar te te plagose ty.” Ne duart e cunit kishte shenja te nje perone, ashtu edhe ne kembet te vogla te tij.

“Kush ka guxuar te te plagose ty,” qavi Gjigandi “Me thuaj mua qe ta mar shpaten dhe ti shqyej me ate”

“Jo” tha cuni, “Por keto jane plaget te Dashurise’

“Kush jeni ju” thirri Gjigandi dhe befasisht u perkul ne gjunje perpara cunit.

Femija buzeqeshi me Gjigandin dhe i tha:

“ Ti me ler te luaj ne kopeshtin tend-- sot ti do vish me mua ne kopshtin tim, qe quet Parajse”


Mbasdite femijet vrapuan ne kopeshtin, ata gjeten Gjigandin te shtrire poshte pemes i mbuluar me petale te bardha.

Tenxherja"

A keni degjuar cfare BERI Nastradini? Nje dite Nastradini vajti ne komshija ti mirte borxh nje tenxhere te madhe per te gatuar, dhe te nesmen ja kethevi komshiut brenda me nje tenxhere te vogel. Komshoiu i tha : " cfare eshte kjo tenxherja e vogel brenda tenxheres time"?

Nastradini tha: "tenxherja ishte e rende, dhe lindi." Komshiut ju be qefi dhe i mbajti te dyja.

Pak dite me vone, Nastradini vete prap ne shpine e komshiut ti kerkoje tenxheren por kete rradhe nuk ja kethen prap. Pas disa ditesh komshija i vjen ne shtepi dhe i thote cu be me tenxheren.

Nastradini i thote : "oh, ngordhi"
Komshija tha : "si ka mundesi te ngordh tenxherja"?

Hodja Nastradin u pergjigj " nese tenxherja lind, edhe vdes".

Ceres Dhe Proserpina

Ne fillim te Kohes, ishin tre Zote qe shin vellezer: Jupiter, Neptune and Pluto. Ata vendosen ta ndanin Boten dhe cdo njeri prej tyre te udheheqte nje pjese.
Jupiter zgjodhiToken, kurse Neptune mori Detin. Dhe per Pluto, i mbeti Toke e te Vdekurve (Hell).

Pluto deshte te martoeshe dhe erdhi ne vellai Jupiter per keshilla dhe mendime. Pa pyetur Prosperinen, vellezerit vendosen qe ajo do ishte gruaja e Plutos sepse bente nuse te mire, dhe bene plane si mund ta fitoje Pluto zemren e saj.

Prosperina ishte bukuria e vogel e vajzes Ceres, Mbreteresha/Zonja e Bujqerise dhe si mamja edhe ajo deshte gjerat jeshile te Tokes.

Nje dite, Prosperina ishte duke mbledhur lule ne nje lendine afer nje liqeni. duke mbledhur lule--toke u mbush plot me to, sikur skishte fund, plot lule kudo.

Nuk ishte aksident. Keto lule nuk ishte nga puna e te jemes, Ceres. Perkundrazi ato lule pa fund ishin mbjelle nga Jupiter qe te largonte Prosperinen nga Ceres, qe ishte duke punuar ne fushat me grure dhe fasule qe njerzit ishin te lidhur per ushqim.

Duke shkulur lule ne toke, pak nga pak Prosperina ju afrua nje lule qe poshte saj toka ishte e care ne mes dhe poshte ishte Bote e te vdekurve (hell). Duke mbledhur nje lule te bardhe--ajo lule u fishk dhe dhe toka shkund dhe nga poshte tokes doli Pluto me nje karroce me kater kuaj te zinj.

Ne minute ajo u rrembye nga Plutos krahet e fuqishem gjate kohes qe karroca rrethovi liqenin.

Cyne ( a nymph=9-13 vjec femer)qe jetonte ne ate liqen pa cfare ndodhi. Edhe pse Cyne ja kishte friken fuqise te Plutos ajo guzovi te ndalonte kuajte dhe karocen e Plutos.

"Stop" thirri ajo. "Nuk mund ta besh kete gje! Nuk e di ti qe nuk mund te forcosh nje grua qe te te doje ty? Ps enuk di ti si te genjesh nje grua me fjale dhe dhurata dhe Sjellje?"


Por Pluto as qe i ngadalesovi karrocen. Ay nxorri nje shkop dhe trasnferovi Cyane ne Burim qe rridhte nga cepi i lendine deri ne liqeni. Dhe Pluto u zhduk me Proserpinen dhe karrocen e tij duke lene prapa vetem (echoed) ulerimet e Proserpines per ndihme.

Larg tutje lendinave,ulerime e saj (Proserpines) arriten ne veshet e Ceres ( te jemes te saj). Zoteria ndalovi nje moment dhe vrapovi gjate zerit.

Por ajo gjeti vetem lule te keputuara sic i kishin rrene nga dora e cupes te saj pasi Pluto e grabiti.

Ceres vinte verdalle vendit duke therritur emrin e Prosperinens por nuk mori asnjhere pergjige. Me se fundi ajo fillovi te ikte afer liqenit duke thirrur emrine prosperines dhe duke qare me friken e nje mamaje per humbjen e femijes te saj.

Afer bregut te liqenit Cyane e degjovi Ceres dhe shume deshte ti pergjigjeshe por tashme ajo ishte vetem nje pike uji ne liqen. Cyane papritmas ju kujtua se Proserpina i kishte rene ripi i belit ne liqen dhe me forcen e saj ajo e solli afer duarve te Ceres.

Kur Ceres e pa ripin e te bijes thithur ne uja ajo e kuptovi qe Pluto e kishte shpene ne Boten e Poshtme (Hellin). Dhe menjehre Ceres vrapovi per ndihme ne Pohebes qe me karrocene tij fluturonte deri ne dielli.

Ceres ju lut Phoebes nese ai do e kete pare cfare ndodhi me cupen e saj. Ay i thote qe cdo gje eshte ne regull, Prosperina do behet mbreteresha e Tokes te poshtme/Hellit me Pluton, dhe do jete ne duart te mire.

Ceres u cudit dhe tha: " si mund te jete nje njeri ne duart te mire kur ay njeri u grabit kunder dehsires te saj"

Phoebes ju pergjigj: " ishte dehsira e Jupiter," "pluto deshte nje grua dhe Jupiter zgjovi Prosperinen" vazhdovi ay.

Ceres qendrovi nje moment ne heshtje dhe pasaj u nevrikos tepert the fillovi te berrtiste : " Athere mbarova me Jupiter, ashtu edhe me Olympus" " sdu te ngaterrohem me asnje Zote qe ben keqesira te ketilla abrupte"

Si perfundim, Ceres u kethyen ne Toke, por ajo nuk dukeshe e forte dhe e bukur Zoteri sic ishte me pare. Perkundrazi ajo u kethye ne nje grua plake dhe visitonte vende te ndrushme dhe duke menduar cupen e saj dhe dukej e merzitur.

Asnjehre ajo nuk prodhovi bime ne lendina/fusha, as lulet scelin as edhe frutat nuk piqeshin neper peme. Edhe toka tamam si Zoteria u shendrua ne ngjyre kafe, e thate dhe e thjeshte si Ceres qe dikur me pare punonte ne ato.

Me ne fund, Ceres erdhi ne nje qyete Eleusis, Atje Ceres u ul nen nje peme ulliri afer nje fshati me koke te mbuluarm me nje vello.

Per gjith ata qe kaluan, ajo u duk nje grua plake qe kishte humbur gjithcka.

Pastaj: Ceres qan per femijen e saj te humbur.

"Dielli i dashuruar"

Nje here dielli u dashurua me nje yllke te vogel qe i rrinte perballe.
E shikonte cdo mengjes qe shetiste neper qiell dhe bente muhabet me kete apo ate.Perplaste syckat,shikohej ne pikat e shiut dhe ishte gjithmone gati te kapte rrezen e pare te diellit per te ndricuar me shume se te tjerat.
Dielli duke e pare cdo dite,u dashurua kaq shume me te saqe nje dite nuk mundi me te kontrollonte dashurine e tij sekrete.Zgjati nje rreze,keputi nga nje re nje fjongo te bardhe ne forme trendafili dhe ja dhuroi yllkes.
Por yllka mendjemadhe qeshi me xhestin e tij dhe Dielli nga turpi u be i gjithi i kuq dhe u hodh ne det qe askush te mos e vinte re.

Plaku e Plaka
Na ishte nje here plaku me plaken, dhe na zihen njeri me tjetrin…
pasi u zune te dy keta, vendosen te ndaheshin,
por na duhej te ndanin dhe mallin qe kishin ne menyre te barabarte…
…edhe keshtu bene.
*plaku merr kaposhin
*plaka merr macen
*plaku merr sheqerin
*plaka merr kripen
*plaku merr mashen
*plaka merr kacine
edhe u ndane perfundimisht te dy pleqte…
kalon nje fare kohe, dhe plaka e lan kripen dhe e nxjerr ne diell per ta thar…mirpo kripa na humbi, avulloi, dhe ngeli plaka pa kripe dhe nuk kishte me se te gatuante me, dhe na ngeli pa ngren plaka….ashtu
ndersa plaku kishte sheqer edhe hante sheqerin….keshtuuuu

kur plaka vinte per te trazuar zjarrin i digjeshin duart

ndersa plaku kishte mashen edhe nuk digjesh…

nje dite prej ditesh, ngelen te dy si perfundim pa ushqime dhe pa lek…

edhe cte bej cte bej thot plaku!?…i thot kaposhit…

O kaposh !
urdhero i thot kaposhi.

i thot plaku…kemi ngelur pa lek o kaposh, po dil e na gjej ndonje lek se nuk kemi me se te blejm buke.

e mire i thot kaposhi…

edhe keshtu vepron kaposhi, mer rrugen dhe niset per te gjetur lek per plakun…

ec e ec kaposhi, kur ne mes te rruges i del ujku.

i thot ujku kaposhit.

ku po vete o kaposh?

ja i thot kaposhi, kam dal te gjej ca lek se s’kemi me se te ham buke une edhe plaku…

oooo i thot ujku, a te vij edhe une me ty?

po… jo jo i thot kaposhi, se eshte rruge e larget edhe lodhesh.

jo ore jo, (i thot ujku) se nuk lodhem, po me ler te vij dhe une me ty.

epo mire hajde i thot kaposhi…dhe nisen te dy bashke.

ec e ec keta te dy, kur lodhet ujku.
i thot ujku kaposhit, o kaposh u lodha une, si t’ja bej?
a nuk te thash (i thot kaposhi) qe do lodhesh se eshte rruge e larget!
dhe e mer kaposhi ujkun dhe e fut tek barku…edhe niset prap…

ec e ec, gjat rruges e njejta gje i ndodh edhe me dhelpren, lumin edhe ariun, edhe kaposhi beri te njeten gje si me ujkun(i futi te barku i vet) deri sa arriti tek mbreti.

kur arriti te mbreti kaposhi, hipi ne nje gardh edhe ja nisi kenges…

kikiriki kikikua…dua cupen e mbretit per grua…
kikiriki kikikua…dua cupen e mbretit per grua…

kur e degjon mbreti.

He thote mbreti, kush eshte ky qerrata qe dashka cupen time per grua?

kapeni shpejt, i’u thot ushtareve te tij mbreti, dhe futeni tek kuajt e eger ta shkelin me kembe qe te ngordhe,,, e kapin ushtaret e mbretit dhe e hedhin te kuajt e eger kaposhin…ndersa kaposhi,,,tak nxjerr ujkun nga barku dhe i ha ujku kuajt e eger.

del prap kaposhi dhe i’a nis prape kenges,
kikiriki kikikua…dua cupen e mbretit per grua…

Jep urdher prap mbreti, kapeni dhe futeni tek lepujt e eger, u thote mbreti ushtareve, qe ta hane lepujt. e kapin ushtaret e hedhin kaposhin tek lepujt,,,kur kaposhi,,tak nxjerr dhelpren nga barku, dhe i ha dhelpra lepujt e eger,,,shpetoj prape kaposhiiii…
me te dal prap kaposhi i’a nis kenges serish…
kikiriki kikikua…dua cupen e mbretit per grua…

U cmend mbreti,,,kapeni u thot ushtareve dhe hidheni tek furra brenda qe te digjet nga zjarri…e kapin ushtaret e hedhin te zjarri kaposhin,,,,kur kaposhi tak, nxjerr lumin qe kishte tek barku i tij, dhe e shuan zjarrin lumi,dhe keshtu shpetoj prape kaposhi.

Del kaposhi dhe i’a nis prape kenges…

Kapeni tani, u thote mbreti ushtareve, dhe hidheni tek dhoma me florinj, te haje florinj sa te mbytet…
e kapin ushtaret, e fusin tek dhoma me florinj…
mbush barkun mire e mire me florinj kaposhi, dhe nxjerr ariun nga barku per te shqyer deren, e hap deren ariu, del kaposhi prap…
Ne te ikur kaposhi, i’a merr edhe nje here kenges ne fund per inat te mbretit,,,kikiriki kikikua…dua cupen e mbretit per grua…edhe iken e kthehet tek plaku…

u gezua plaku se i solli gjithe ato florinj kaposhi…

e shikon plaka dhe i vjen inat…
i thote plaka maces qe kishte ne shtepi…
po dil edhe ti moj mace na gjej ndonje flori si kaposhi, se do ngordhim per buke…

mire i thot macja dal une,,,del macja, kap hardhuca, gjarprinj, neperka, edhe ja con plakes tek shtepia…i leshohen hardhucat ta hajne plaken… ndihme…ndihme… po therriste plaka, bjer me kaci plaka hardhucave, po nuk mundte t’i vriste te gjitha…ndihme… ndihme… therriste plaka.

E degjon plaku qe po kerkonte ndihme plaka e shkrete, dhe vete e ndihmon… dhe e shpeton plaken nga hardhucat….

dhe pastaj bashkohen prap plaku me plaken dhe jetojne prape se bashku te gezuar…

Na ishte sec na ishte, njehre na ndodheshe nje Mbret shume i pasur qe kishte dyzete dhoma. Kur ay u martua i tha te shoqes: "hap ke dhome te duash, por kur te vesh ne dhoma e dyzete je e abonuar ta hapesh.

"Mire i tha ajo." Pasi Mbreti iken, gruaja e tij nga kurioziteti fillon te hape dhomat nje nga nje. Kur ajo arrin ne dhomen e dyzete i kujtohen fjalet e te shoqit qe te mos e hapte ate dhoma, mirpo nga kurioziteti i madh ajo nuk shmanaget dhe e hap deren edhe pse Mbreti, i shoqi i saj i tha jo.

Kur ajo e hapi aty gjeti trupa te pajete femre edhe me tutje ishte nje djal sakat. Nga tmerrimi ajo provovi ta mbyllte deren menjehre por u ndalua nga zeri i djalit sakat qe ndodheshe brenda ne dhome. Ay i tha: "kur ti ta mbyllesh deren mbetet nje shenje e zeze ne dore dhe Mbreti do e kuptoje qe ti e ke hapur dhe do perfundosh si keto ish-bashkshortet e tija te cilat i ka ekzekutuar nga mosbindja per te mos e hapur kete dhome."

Bashke gruaje e Mbretit dhe djali sakat menduan per nje plan qe asgje e keqe te mos i ndodhte gruas dhe menduan qe neqfose e vrasin Mbretin, ata te dy do jetojne te lumtur sepse rane ne dashuri.

Kur Mbreti ariti nga visita e largte ay e pyeti gruan sic e kishte zakon me te gjitha ish-bashkshortet e tij, duke e pyetur: "A e ke hapur dhomen e dyzete."
"Jo" i thote ajo. Dhe vene te dy bashke ta shikojne dhomen dhe shenjen por Mbreti nuk gjeti asgje, dhe kjo gje i pelqevi. Mirpo ne ato momente djali sakat e vravi Mbretin dhe gruaja e Mbretit jetovi ne shtepine e tij te lumtur me djalin sakat.

Tani do tė tė tregoj njė pėrrallė pėr natyrėn njerėzore: -- Pėrpiqu tė pėrfytyrosh njė lloj hangari tė nėndheshėm, nė tė cilin jetojnė njerėz. Hangari ka vetėm njė vrimė sipėr pėr nga drita. Njerėzit qė janė brenda kanė rrojtur aty qė nga fėmijėria, dhe i kanė edhe kėmbėt edhe qafėn tė lidhura me zinxhirė; zinxhirėt janė tė lidhur nė mėnyrė tė tillė qė njerėzit s'e kthejnė dot kokėn mbrapsht; ata mund tė shikojnė vetėm pėrpara. Nė njė farė largėsie sipėr dhe prapa kėtyre njerėzve digjet njė zjarr; midis zjarrit dhe kėtyre tė burgosurve ėshtė njė rrugė; nė anė tė rrugės njė mur i ulėt.
Po e pėrfytyroj, tha ai.
Dhe e merr me mend qė ka njerėz qė ecin tė ngarkuar pėrgjatė murit, kafshė, dhe ca nga njerėzit flasin dhe ca tė tjerė janė tė heshtur?
Ky ėshtė njė pėrfytyrim i ēuditshėm, tha ai, dhe kėta janė tė burgosur tė ēuditshėm.
Ashtu si dhe ne, u pėrgjigja unė; dhe kėta njerėz shikojnė vetėm hije, hijet e tyre, ose hijet e njėri-tjetrit qė bėhen nga drita e zjarrit.
Po, e vėrtetė, tha ai; e si mund tė shohin ndonjė gjė tjetėr mė shumė sesa hijet nė qoftė se nuk lejohen tė lėvizin kokėn?
Dhe po ashtu, a nuk mund tė shikojnė ata vetėm hijet e sendeve me tė cilat njerėzit janė ngarkuar?
Po, tha ai.
Dhe a nuk do pandehin ata se hijet qė ata po shohin janė vetė sendet e vėrteta?
Po.
Dhe pėrfytyro qė nė kėtė burg dėgjohen edhe jehonat; a nuk do pandehin tė burgosurit se zėrat qė dėgjojnė vijnė nga hijet?
Patjetėr.
Ėshtė e qartė se pėr njerėzit e shpellės e vėrteta nuk ėshtė veēse hije e tė vėrtetės.
Me siguri.
Nėse njėri nga kėta tė burgosur lirohet, detyrohet tė ngjitet lart ngadalė, t'i afrohet dritės, dhe tė rrotullojė kokėn rreth e rrotull, ai ka pėr ndierė dhimbje therėse. Drita ka pėr ta semurė atė, dhe ai nuk do mundė t'i shohė sendet, hijet e tė cilave ai i kishte parė nė jetėn e tij tė mėpėrparshme. Ēdo tė ndodhė nėse dikush i afrohet dhe i mėson se gjithēka qė ai kishte parė nė jetėn e tij tė mėparshme ishte thjesht njė shėmbėlltyrė e rreme, dhe vetėm tani ai qė po i afrohet dritės ai do ketė mundėsi tė shohė me tė vertetė - ē'do mendojė i burgosuri ynė? Dhe sikur mėsuesi ta pyesė pėr emrat e sendeve rreth e rrotull -- a nuk ka pėr ta pasur tė vėshtirė pėr t'u pėrgjigjur? A nuk ka pėr tė menduar se hijet janė mė tė vėrteta se sendet e vėrteta?
Po.
Dhe a nuk do dojė qė tė largohet nga bota me dritė e tė futet nė errėsirėn nė tė cilėn sendet atij i duken mė tė qarta?
Po, tha ai.
Dhe tani pėrfytyro qė i burgosuri nxirret krejtėsisht nga shpella, nė dritė tė diellit, a nuk ka pėr t'u hutuar, a nuk do t'i shkaktojė drita dhimbje tė forta, a nuk do t'i merren sytė, a nuk ka pėr tė qenė i paaftė pėr tė parė botėn e vėrtetė?
Po.
Do t'i duhet tė mėsohet me botėn e lartme. Nė fillim do vijojė t'i shikojė hijet mė mirė sesa sendet e vėrteta, pastaj do dallojė pasqyrimet e sendeve nė ujė, dhe pastaj do mundet tė shikojė sendet e vėrteta; pastaj do shohė hėnėn dhe yjet. Dhe qielli dhe hėna gjatė natės do t'i duken mė tė bukura se dielli dhe drita e diellit, apo jo?
Natyrisht.
Dhe mė nė fund do shikojė diellin, jo vetėm pasqyrimin e diellit nė ujė, por vetė diellin lart nė qiell, dhe do mundohet tė kuptojė natyrėn e diellit.
Natyrisht.
Dhe pastaj ka pėr tė kuptuar se dielli ėshtė ai qė na jep stinėt dhe vitet, dhe drita e diellit na bėn tė mundur shikimin, dhe dielli bėn tė mundur gjithēka nė botė.
Qartėsisht.
Dhe kur t'i kujtohet hangari i nėndheshėm, bota e mėparshme dhe shokėt e vjetėr, a nuk mendon se ai do ndjehet i kėnaqur pėr ndryshimet qė ka pėsuar jeta e tij?
Natyrisht qė do jetė i kėnaqur.
Dhe ta zėmė se nė botėn e poshtme egzistojnė gara nė tė cilat njerėzve u jepen ēmime dhe u bėhen ndere kur arrijnė tė dallojnė se cilat hije kalojnė tė parat, cilat hije kalojnė mė pas, dhe cilat hije kalojnė bashkė, a do dojė t'ia dijė pėr tė tilla ndere dhe ēmime heroi ynė?
Ai do durojė gjithēka vetėm qė tė mos jetojė ashtu siē jetonte mė parė.
Dhe pėrfytyro tani qė ky njeri qė u mėsua me dritėn e diellit tė detyrohet tė futet prapė nė jetėn e mėpėrparshme, a nuk kanė pėr t'iu mbushur sytė me errėsirė?
Po, shumė e vėrtetė.
Dhe kur tė bėhet njė nga ato garat ku atij i duhet tė dallojė hijet, a nuk do jetė i ēmėsuar, a nuk do duhet qesharak? Shokėt do thonė qė vajti lart me sy dhe u kthye i verbėr pa sy; do thonė qė nuk ia vlen tė ngjithesh lart: se sikur ndonjėri tė pėrpiqet tė ngjitė dikė tjetėr atje lart ai duhet ndaluar.
Patjetėr.
E pra, thashė unė, bota nė tė cilėn jetojmė ne ėshtė si ai burgu i pėrrallės qė tė tregova; drita e diellit ėshtė si drita e zjarrit tė pėrrallės, dalja nga shpella ėshtė krejt si ngjitja e shpirtit nė botėn e diturisė; unė kėshtu besoj. Nėse unė kam tė drejtė kėtė e di vetėm Zoti; por sidoqoftė unė besoj se nė botėn e diturisė, e mira shfaqet e fundit fare dhe mund tė shikohet vetėm me vėshtirėsi; dhe kur mė nė fund e mira shihet ajo merret si burim i ēdo gjėje tė bukur dhe tė mbarė, burim i dritės, burim i tė vėrtetės dhe i arėsyes.

Gjashtė e gjashtė dymbėdhjetė,
Doruntina trembėdhjetė !...

Ish njėherė e njė mot njė nėnė shumė e mirė i kish dymbėdhjetė bij tė hijshėm. Tė trembėdhjetėn kishte njė bijė tė bukur mbi shoqet tė gjitha, qė ia thoshin Doruntinė .
Vasha u rrit e u bė pėr tu martuar. Mirėpo nga bujarėt e atij vendi askush nuk e gėzoi. Tė gjithė e dėshironin askush s'guxonte ta zėrė nuse, sepse nuk e ndjente veten tė zotin pėr ta marrė pėr shoqe. Atėherė na vjen njė trim i largėt; i mirė, i hijshėm, i fisėm dhe nis dėrgon shkesė dallėndyshen qė t'a
kėrkojė Doruntinėn nuse. E ėma dhe tė njėmbėdhjetė vėllezėrit e mėdhenj nuk donin t'ia jepnin, sepse trimi ndonėse i mirė e i fisėm, ishte nga njė vend shumė i largėt. Vetėm i vogli,

Kostandini donte.
- T'ia japim zonja mėmė - thosh ai - se trimi ėshtė i mirė. Mė ka hyrė nė zemėr.
- Kostandin biri im, cfarė po thua ti kėshtu? - ia kthente e ėma. Aq larg do ma shpiesh Doruntinėn time? Se nė e daēa pėr gėzim, pėr gėzim nuk do t'a kem; se nė e daēa pėr helm, pėr helm nuk do t'a kem.

- Tė jap besėn zonja mėmė, se kur t'a duash ti Doruntinėn, qoftė pėr gaz qoftė pėr helm, vete unė e
t'a sjell!.
Mėma dhe tė njėmbėdhjetė vėllezėrit u bindėn: e vluan dhe e martuan Doruntinėn me trimin e largėt. Bėnė dasmė nėntė ditė. Tė dhjetėn trimi mori nusen e shkoi tek dheu i tij i largėt. Mėma e vasha qanė me lot kur u ndanė ...

... Shumė luftra u luftuan atė mot te dheu ynė, se kish ardhur i huaji t'a shkelte e t'a pushtonte. Tė
dymbėdhjetė vėllezėrit dolėn tė luftojnė pėr vendin e tyre dhe u vranė njė pas njė tė gjithė.
Kur iu vra djali i parė, mėma psherėtiu e tha:

- Biri im unė nuk kam helm e nuk do tė tė qaj, sepse ti re pėr dheun tėnd e mė mbeten dhe njėmbėdhjetė bij tė tjerė pėr luftė.
Kur iu vranė gjashtė, qė tė gjashtė trima e tė dashur, ajo derdhi vetėm nga njė lot pėr secilin e bėri vetėm nga njė vajtim. Po kur nisėn t'i vriten dhe tė tjerėt, mėmės iu kėput zemra dhe lėshoi njė psherėtimė tė madhe sa uturoi tėrė vendi:

- Mjerė unė, ē'helm i madh tė mos kem Doruntinėn pranė nė kėtė zi qė mė mbuloi shtėpinė!.
Kur u vra djali i fundit, Kostandini, mėma shkuli leshrat e bardha e thirri:
- Bobo, ē'vdekje, e nėmosura vdekje! Ti mė more dymbėdhjetė bij e tani kush mund ta dijė a s'ma ke
marrė edhe bijėn time tė vetme, bijėn time tė dėshiruarėn!

Kur u gdhi e shtuna e tė vdekurve, mėma vajti te varret e tė bijve. Dymbėdhjetė djem kish pasur,
dymbėdhjetė varre kish tani... Mbi ēdo varr ndezi nga njė qiri e bėri njė vajtim, po mbi varr tė Kostandinit ndezi dy qirinj dhe bėri dy vajtime, qau me ngashėrime dhe thirri tre herė:
- O biri im! O biri im! O biri im!...

Edhe tri herė tė tjera:
- O Kostandin! O Kostandin! O Konstandin!
Pastaj u shemb pėrdhe, pushtoi gurin e varrit e u trua:
- Kostandin, o biri im, ku ėshtė besa qė mė dhe, se do ma sillje Doruntinėn, tėt motėr? Besa jote vdiq bashkė me ty e kalbet nė varr tė zi!
Kėshtu tha dhe e lau gurin me lotėt e syve.

Nė mesnatė Kostandini u ngrit nga varri. Guri i varrit u bė kalė i zi si nata. Edhe dheu i zi u bė shalė e zezė si nata. Rrotulla qė mbante gurin u bė fre i argjendtė. Trimi i hipi kalit, u pėrkul pėrpara, uli kryet dhe i ra me shporet. Kaptoi si frymė male e fusha, hodhi lumenj e pėrrenj, la prapa katunde, kodra , pyje...
Kostandini arriti te shtėpia e motrės kur kish dalė dielli. Ajo ndodhi ditė e kremte. Nė shesh, pėrpara shtėpisė, gjeti tė bijtė e tė motrės, nipėrit e tij, qė loznin e vraponin pas dallėndysheve, I pyeti:

- Bij tė zemrės, ku ėshtė zonja, mėma juaj?
- Kostandin, o zoti lalė, - i thanė ata - mėma jonė po hedh valle nė fshat, atje tek bėhet dasmė.
Kostandini shkoi shpejt tek vallja e parė, pa njė luzmė vashash tė bukura tek kėndonin e vallonin dhe tha me vete : "Tė bukura jeni, moj vasha, por pėr mua nuk jeni, sepse unė s'jam nga kjo botė...". Dhe u afrua tė pyesė:

- Gėzuash, o vasha tė bardha! A ėshtė me ju Doruntina, motra ime?
- Shko pėrpara trim, se do ta gjesh tek kėrcen hareshėm veshur me petk tė ndritshm kadifeje.
Kostandini vajti tek vallja e dytė dhe u mat tė pyesė pėrsėri, po Doruntina e pa vetė dhe i thirri:
- Kostandin, o im vėlla!

Dhe iu afrua e pėrqafoi.
Kostandini i tha:
- Doruntinė, motra ime! Eja tė shkojmė. Tė do zonja mėmė nė shtėpi!.
Mė thuaj vėlla, si tė vij unė atje? Po tė mė dojė pėr gaz , do tė vete tė marr stolitė mė tė mira, por po tė mė dojė (mos qoftė e thėnė) pėr helm, do vete tė vishem me tė zeza.
- Eja motėr, ashtu si je!.

E mori nė vithe tė kalit. Kali ikėn si shakullimė. Ata kapėrcejnė si nė ėndėrr male e fusha, pyeje e kodra, lumenj e pėrenj. Hėna e yjet kanė shtangur lart e shikojnė me tė drojtur.
Gjatė udhės, motra e pyet vėllanė:
- Kostandin, vėllai im, pėrse shpatullat e gjėra tė janė mbushur me myk?
- Doruntinė, motra im , shpatullat mi ka mbuluar tymi i shkluhave nė luftė. Se nė vendin tonė u bėnė luftra tė mėdha, erdhėn armiq tė na shkelin dhe ne tė gjithė dolėm tė luftojmė.
- Kostandin, vėllathi im, pėrse flokėt e derdhura i ke gjithė pluhur?
- Doruntinė motra ime, gjatė udhės kishte shumė pluhur dhe mi pluhrosi flokėt.
-Kostandin vėllathi im, pėrse vėllezėrit e mi tė bukur si drita, s'kanė dalė pėrpara tė na presin?
- Doruntinė, motra ime, ndoshta janė nė lodėr e s'presin tė vemi sonte.
- Kostandin vėllathi im, pėrse dritaret e shtėpisė janė mbyllur sot krejt?
- Doruntinė motra ime, i kemi mbyllur se fryn erė e fortė e dimrit nga deti.

Kur arrinė pranė kishės, Kostandini i tha motrės:
- Ti shko pėrpara se unė dua tė hyj tė pėrgjunjem!
Kostandini shkoi e hyri prapė nė varr tė zi. Kali u bė prapė gur, shala u bė dhč dhe freri i argjendtė u bė rrotullė. Dhe pėrsėri reth e qark zotėroi heshtja e vdekjes.

Ndėrkaq Doruntina ngjiti shkallėt dhe trokiti gazmend nė derė.
- Mėmė hapma derėn!
- Kush je ti qė trokėllin aty tek dera?
- Hapma zonja mėmė - Jam jot bijė Doruntina.
- Ikė tutje nga ke ardhur o vdekje e shkretė. Ti mi more tė dymbėdhjetė bijtė e tani ke ardhur tė mė
marrėsh dhe mua qė tė mos e shoh mė Doruntinėn time!

- C'po thua ashtu zonja mėmė? Nuk ma njeh zėrin? Besa zonja mėmė, jam unė vetė, Doruntina jote.
- Ngul gishtin tek vrima e kycit qė tė ta shoh e tė t'a njoh.
Doruntina nguli gishtin e vogėl tek vrima e kycit - atė gisht tė hollė e tė bardhė. Mėma ia njohu sakaq e i hapi derėn.
- Kush tė solli kėtu, o zemra ime?
- Mė solli Kostandini, im vėlla.
- Cili Kostandin, moj bijė? Kostandini im ka vdekur bashkė me tė njėmbėdhjetė vėllezėrit e tjerė. U vranė nė luftė...

Dhe si rinin tė dyja,
njėra tek praku e tjetra nė derė,
plasėn si qelqi me verė...

e bija e henes dhe e diellit



Na ishte njehre diku ne nje fshat nje gjuetar trim qe jetonte vetem nenen e tij. Nene e bir jetonin ne varferi dhe djali e nxirrte buken e gojes vetem me gjueti ne mal. Dikur ne shpellat e malit u shfaq nje Kuceder shume e eger qe vriste e hante cdo gje te gjalle qe shikonte. Njerezit ne fshat te cilet jetonin me shume me gjuetine ne mal filluan te vuanin nga uria. Askush nuk guxonte me te shkonte ne mal per te gjuajtur. Kucedra e eger dhe mizore kishte ngrene mjaft nga djemte e fshatit.
Gjuetari yne trim, vendosi dhe u nis per te vrare Kucedren ne mal. Shume u mundua dhe u pergjerua e jema qe ta ndalonte te birin te ndermerrte kete detyre, por nuk ja arriti. Vasha e tij kish kerkuar qe ai te vriste kucedren dhe gjahtari trim ngaqe e donte vajzen me shpirt, deshironte t'ja plotesonte asaj te gjitha deshirat. Por Lubija nuk kishte meshire as edhe per nje te dashuruar, madje u egersua shume kur mori vesh se dikush qenka nisur per tek shpella e saj per ta vrare:
Kucedra filloi te tallej me djalin qe sapo ishte futur ne strofkullen e saj me shpate ne dore. Ndersa djali u be gati ta godiste me shpate, Kucedra e terbuar vetem nje here goditi Token me force me bishtin e saj gjigand dhe mali u drodh. Djalit i ra shpata nga dora dhe mbeti i paarmatosur perballe Kucedres mizore.
- Tashti e kam gati darken me mish njeriu - Mendoi kucedra e gezuar dhe u be gati ta copetonte djalin.
- Ndal te lutem, i tha djali. Kur ika nuk munda te pershendes nenen dhe vashen time dhe do te kisha deshire qe ti them lamtumire miqeve dhe shokeve.
Kucedra e verejti me sy mosbesues, por djali i dha besen se do te kthehej perseri. Kucedra e dinte se kur dikush ne fshat jepte besen, e mbante sikur edhe te vdiste.
- Mire shko, i tha Kucedra. Por neser ne mengjes heret dua qe te jesh ketu.
- Te jap besen time, i tha djali dhe u nis per ne fshat.
Me lot ne sy, te qara e pergjerime, pasi u nda nga e jema qe nga meraku ishte plakur edhe me shume, mori uraten e saj dhe u nis per te takuar vashezen e dashur. Kur vasheza e mori vesh se cfare kishte ndodhur, tha me vendosmeri:
- Do te shkojme bashke tek Kucedra ne mal. Me kot u mundua djali ta ndalonte, vasha nuk degjonte te rrinte ne fshat.
Kur ne vend te nje njeriu Kucedra pa dy para shpelles se saj, u gezua pa mase:
- Ohh ohh ohh, tha e gezuar, nga nje mu bene dy.
- Nga nje nuk ke asnje, - u pergjigj vasheza me guxim. Une jam bija e Henes dhe e Diellit, Fjala ime sjell jeten dhe jo vdekjen. Mallkimi im bie mbi kedo qe mundohet te sjelle vdekjen dhe mjerimin. Ti o Kuceder mizore je pjelle e Vdekjes dhe sjell mjerim, ndaj une te urdheroj ty te shkosh perseri andej nga ke ardhur. Shko ne Ferr dhe digju perjete!!
Ne momentin qe vajza tha keto fjale, toka u hap, dhe flake e vullkan perpine Kucedren qe e lemerisur u zhduk ne fundin gropen e madhe te hapur ne mes te shpelles.
Djali ende i habitur nga vasheza, u gezua pa mase dhe e mori vashezen ne krah deri ne fshat. Atje ai teper i gezuar i dha dy lajme te mira nenes se tij te dashur: nusja e tij eshte bija e Henes dhe e Diellit dhe Kucedra ne mal eshte zhdukur pergjithmone.
Njerezit ne fshat u gezuan pa mase dhe te gjithe moren pjese ne dasmen e gjuetarit fatlum. Qe nga ajo dite, jeta ne fshat vazhdon e lumtur dhe njerezit jane te bekuar nga vasheza. Nese njerezit ne kete perralle ende jetojne, ato tregojne kete histori me shume krenari.
Jeta triumfoi mbi vdekjen dhe njerezit qe nga ajo dite jetojne e punojne te lumtur.