| A EKZISTON FLAMURI HISTORIK QĖ U NGRIT MĖ 28 NĖNTOR 1912 NĖ VLORĖ?!
Kush e solli flamurin kombėtar mė 28 Nėntor 1912 nė Vlorė?
Pėr shumė vjet ka dominuar versioni zyrtar se flamuri qė Ismail Qemali ngriti mė 28 Nėntor 1912 nė Vlorė, u qėndis nga korēarja Marigo Pozio, e cila atėkohė jetonte nė Vlorė dhe thuhet se ajo e qėndisi flamurin brenda natės. Por, ky version i shndėrruar nė mit, si duket nuk i kėnaq tė gjitha interpretimet qė bėhen kohėve tė fundit. Po t“i referohemi kujtimeve tė Eqrem bej Vlorės, del se Marigo Pozio Flamurin e ka qėndisur disa ditė pas mbajtjes sė kuvendit tė Vlorės, duke u bazuar nė flamurin e tij personal, tė cilin e kishte ngritur Ismail Qemali mė 28 nėntor 1912.
Shkruan: Sheradin BERISHA
Njė version tjetėr qė spikatet nė kujtimet e pjesėmarrėsve tė Kuvendit tė Vlorės ėshtė, se flamuri qė u ngrit nė Vlorė ishte po ai flamur qė zbukuronte podiumin e Hotelit Kontinental nė Bukuresht, nė mbrėmjen e 5 nėntorit 1912, gjatė takimit tė Ismail Qemalit me komunitetin shqiptar nė Rumani. Nė kėtė takim realisht u vendos qė Shqipėria tė shpallė Pavarėsinė e plotė nga Perandoria Osmane, e cila pas kryengritjes sė pėrgjithshme shqiptare tė verės 1912 po i numėronte ditėt e fundit nė Ballkan. Dhe kjo do tė ndodhė 23 ditė mė vonė, mė 28 Nėntor 1912 nė Kuvendin e Vlorės.
Sipas kėtij versioni, tė gjitha burimet rezultojnė nė njė pikė, se Spiridon Ilo (pėrfaqėsues i delegatėve tė Bukureshtit) e kishte marrė Flamurin nga kryeqyteti rumun dhe gjatė udhėtimit me delegacionin e Ismail Qemalit pėr nė Shqipėri, do ta mbante tėrė kohėn me vete, nė gji. Ndonėse Spiridon Ilo ishte djalė i tezes sė Marigo Pozios, ai mė 27 nėntor 1912, (kur karvani i Ismail Qemalit arriti nė Vlorė), natėn do ta kaloi nė shtėpinė e saj nė Vlorė. Dhe thuhet se, Marigo Pozio brenda natės i ka qėndisur vetėm theket e flamurit (jo krejt flamurin), qė e kishte sjellė z. Ilo nga Bukureshti.
Ndėrkaq, Vangjo Ilo (djali i Spiridon Ilos) nė kujtimet e tij thotė, se: flamuri qė ka sjellė i ati i tij nga Bukureshti nė Vlorė, ishte i stampuar, jo i qėndisur dhe pėrmasa ka qenė njė metėr me 80 cm. Ky flamur nuk ishte i qėndisur me fije ari siē ėshtė pohuar deri mė tani, por ka pasur thekė tė verdha, tė cilat siē u tha mė lartė, i ka qėndisur Marigo Pozio.
Ekziston edhe njė version tjetėr pėr sjelljen e flamurit nė Vlorė, e, qė lidhet me emrin e Marigo Pozios.
Shpeshherė nė mesin e komunitetit shqiptarė qė jetojnė nė SHBA, pikėrisht nė ditėn e flamurit pėrflitet se flamuri qė u ngrit nė Vlorė ėshtė qėndisur nė Boston tė Masacusets. Pėr kėtė ēėshtje ka shkruar edhe gazeta Dielli qė botohet nė Amerikė. Nė njė shkrim tė Qerim Panaritit thuhet, si vijon:
"Ne e dėrguam flamurin nga Bostoni nė Korfuz njė vit mė parė se tė ngrihej nė Vlorė nga z. Ismail Qemali (nė vitin 1911- Sh.B). Tė gjitha shpenzimet pėr qėndisjen, paketimin dhe dėrgimin e flamurit u bėnė nga shoqėria jonė Besa-Besė.
Nė vijim z. Panariti thotė se:
Detyra e mbajtėsit tė flamurit ju ngarkua z. Naēi Nuēi, ish mėsues i gjuhės sonė shqipe nė Korēė dhe mė pas, pas ndalimit tė shkollės, ai punoi si instruktor nė njė shkollė tregtare nė Korfuz dhe ndihmonte tregtarėt Shqiptarė." Z. Naēi ishte njė mik i ēiftit tregtar Pozio nga Vlora tė cilėve ua besoi flamurin qė ta shpinin nė Vlorė dhe ta mbanin fshehur derisa t'ju kėrkohej nga patriotėt, tė cilėt kishin vendosur qė Shqipėrinė ta ndanin nga Turqia (
) Flamuri ishte i tėri mėndafsh i kuq rrethuar me thekė ari dhe nė mes kishte shqiponjėn me dy krerė nė ngjyrė tė zezė. Shtiza mbajtėse qe prej bambuje dhe i lyer me ar nė majėn e sė cilės gjendej njė shqiponjė me dy koka prej fildishi
Pėr hollėsi tė tjera, se si Marigoja e solli flamurin nė Vlorė, ka shkruar edhe shtypi nė Tiranė, bazuar nė rrėfimin e kryetarit tė shoqėrisė shqiptaro-amerikane Koli Rodhe. Aty vihet nė pah se, Marigo Pozio nga Hoēishti i Korēės (grua e njė tregtari vlonjat), ndonėse ato ditė ndodhej nė Korfuz, nė pamundėsi qė ta fuste njė mashkull flamurin nė Shqipėri (pėr shkak tė pengesave tė mėdha doganore nga autoritetet turke), kėtė gjė e bėri Marigo Pozio, e cila e mbėshtolli brenda veshjeve tė sipėrme dhe e solli nė Vlorė.
(Shih Flamurin dhe Ismail Qemalin nė sfondin e kuq tė flamurit)
KĖTU
Si e dogjėn grekėt Flamurin historik, nė vitin 1914 nė Delvinė ?!
Pėrveē versioneve, tė shpėrfaqur mė lartė, ekzistojnė tashmė edhe argumente tjera pėr kėtė ēėshtje. Eqrem bej Vlora (kushėri i Ismail Qemalit), nė kujtimet e tij, thotė se - flamuri qė u ngrit mė 28 Nėntor 1912 nga Ismail Qemali nė Vlorė, ishte njė flamur personal (pronė private e tij) qė e mbante nė shtėpi (si kujtim), tė dhuruar solemnisht mė 1909 nė Paris, nga njė pinjoll i familjes Kastrioti, do Aladro Kastrioti. Dhe kėtė pohim tė Eqrem bej Vlorės e vėrtetojnė tashmė disa dokumente (letėrkėmbime) qė janė gjetur, nė maj tė vitit 2004, nė arkivin e ministrisė sė jashtme tė Shqipėrisė.
1. Nė dokumentin e parė thuhet se, nė vitin 1930 qeveria shqiptare ka marrė njė vendim tė rėndėsishėm, qė flamurin e ngritur nė Vlorė (mė 28.XI.1912) ta kthente nė njė material muzeor dhe pėr kėtė qėllim, prefekturės sė Vlorės i drejtohet me njė letėr zyrtare, ku i kėrkohej ta gjejė atė flamur dhe ta sjellin nė Tiranė pėr ta vendosur nė muzeun kombėtar. Nė vitin 1930 pothuaj se tė gjithė protagonistėt ishin gjallė, pėrfshirė kėtu edhe Marigo Pozion.
2. Ndėrkohė, Prefektura e Vlorės i dėrgon njė letėr zyrtare ministrisė sė brendshme tė Shqipėrisė (ministėr i brendshėm ishte Musa Juka) nė tė cilėn sqaron se flamuri, qė Ismail Qamali e ka ngritur nė Vlorė ishte pronė private e Eqrem bej Vlorės, ashtu siē thotė edhe vet Eqrem bej Vlora nė kujtimet e tij. Sė kėndejmi, kjo prefekturė kėrkon nga ministria, qė t“i drejtohet zyrtarisht Eqrem bej Vlorės, i cili asokohe ishte zyrtarė i qeverisė shqiptare (mbretėrisė zogiste) nė Athinė.
3. Zoti Rauf Fico, ministėr i jashtėm i Shqipėrisė, i dėrgon njė letėr z. Eqrem bej Vlora nė Athinė, dhe kėrkon dorėzimin e flamurit, pėr ta vendosur nė muzeun kombėtar nė Tiranė.
4. Ndėrkohė, Eqrem bej Vlora organit zyrtarė ia kthen pėrgjigjen me njė letėr prej tri faqesh, Nė letėr pasi e falėnderon ministrinė e jashtme, qė mė nė fund ėshtė kujtuar pėr ta kthyer flamurin e ngritur nė Vlorė, nė material muzeor, me keqardhje thotė, se ai flamur nuk ekziston mė !
Mė poshtė nė letėr, z. Vlora thekson se ky flamur, pas pėrfundimit tė Kuvendit tė Vlorės (28.XI.1912), u rikthye nė shtėpinė e tij dhe ka vazhduar ta mbajė atė si tė shenjtė. Mirėpo, nė vitin 1914 kur nė Vlorė hynė forcat rebele tė Shqipėrisė sė Mesme, nga frika se do ta gjenin flamurin (sepse shtėpitė e bejlerėve shqiptar qė kishin orientime perėndimore u dogjėn tėrėsisht), zonja Delvina, njė grua patriote qė kishte qėndruar nė shtėpinė e tij, gjatė largimit nga Vlora pėr nė Delvinė e merr me vete edhe flamurin. Znj. Delvina kėtė flamur e ruan me kujdes (si sytė e ballit) sė bashku me gjėsendet e saja personale.
Nė kėtė situatė tė nderė, kur nė vitin 1914, hynė nė jug tė Shqipėrisė, forcat greke vorio-epirote,tė cilat pretendonin bashkimin e kėsaj pjese shqiptare me Greqinė, sulmojnė Delvinėn dhe meqė familja e znj. Delvina ishte nė fokus pėr t“u persekutuar, detyrohet tė shpėrngulet nė Korfuz, duke lėnė gjithēka kishin nė shtėpinė e tyre. Gjatė operacioneve pushtuese, ushtria greke, pasi kishte plaēkitur djegur e shkretuar pothuajse tėrėsisht Delvinėn, ia vuri zjarrin edhe shtėpisė sė delvinajve, dhe sė bashku me gjėsendet e mbetura brenda nė shtėpi u dogj edhe flamuri historik.
Si pėrfundim:
Duke u bazuar nė kėto dokumente arkivore, tashmė duket se janė zbehur tė gjitha versionet qė kanė tė bėjnė me fatin e flamurit historik, i cili mė 28 Nėntor 1912 qe ngritur nga Ismail Qemaili nė ballkonin e shtėpisė, ku u mbajt Kuvendi i Vlorės.
27 Nėntor 2007
|
