7 prill 1939: italianėt zbarkojnė nė Shqipėri

Marco Innocenti i gazetės italiane “Sole 24 Ore” rikujton zbarkimin italian nė Shqipėri nė prag tė Luftės sė dytė Botėrore.
nga Il Sole 24 Ore
Shqipėria e 1939-ės, njė copėz e trishtė e Ballkanit, vendi mė arkaik i Europės, njė koncentrat mizerjeje, njė territor i varfėr qė kishte qė mė parė statusin e njė protektorati virtual tė Italisė fashiste. Popullsia ishte njė pėrzierje fshatarėsh, ēobanėsh e peshkatarėsh nėn regjimin e Zogut tė parė, njė ish-bandit finok e tė pabesė.
Konkurrenca Musolini-Hitler
Duēja ia vė gishtin Ballkanit, veprim qė rrit konkurrencėn me Hitlerin. “Shqipėria ėshtė Bohemia e Ballkanit”, thotė, “dhe jam i vendosur tė shkojė nė Tiranė me ēdo kusht.” Mė tej, “pėr ēdo shuplakė gjermane, do tė ketė njė kundėrpėrgjigje nga ana jonė, qė t’u themi gjermanėve se jemi edhe ne,” thonin nė Romė.
A thua se Hitleri tė ishte duke paraqitur probleme pėr italianėt. E kėshtu, tė verbuar nga njė politikė e jashtme e drejtuar nga ndjenjat, kompleksi i inferioritetit tė Musolinit u shfaq nė rastin e operacionit Shqipėria, operacion qė hapi konkurrencėn fėminore ndaj aleatėve nazistė. Operacioni nuk zgjati mė shumė se njė javė, ishte njė xhiro nė bulevard. Por mbi tė gjitha, njė shkelm kėmbėve tė “kaporalit austriak”.
Njė zbarkim pėr t’u harruar
Tė premten e shenjtė, nė orėn 4 pasdite tė 16 prillit, niset flota italiane. Nė 4:30 tė mėngjesit tė datės 7, fillon zbarkimi nė Durrės dhe Vlorė. Ekspedicioni ėshtė i improvizuar dhe konfuz. Komandantėt janė neglizhentė, ushtarėt tė pamotivuar. Komandati i operacionit ėshtė Guzzoni, por nė tė vėrtetė regjisori ėshtė konti Ciano, delfini i duēes. Zbarkimi, njė operacion klasik al’italiana, thyen ēdo rekord rrėmuje. Falė zotit, rezistenca ėshtė e dobėt, shqiptarėt zbrapsen, tanėt pėrparojnė dhe mbreti Zog ia mbath pėr nė Greqi: e gjithė meseleja ėshtė si tė sulmosh Kryqin e Kuq. Nė 8 prill, Tirana pushtohet. Siē thotė dhe vetė Ciano: “Sikur shqiptarėt tė kishin pasur vetėm njė ekip zjarrėfikėsish tė trajnuar mirė, do na kishin hedhur tė gjithėve nė Adriatik.”
Njė fitore pa dobi
Katėr tė shtėna, dhe operacioni Shqipėria arkivohet. Ishte njė luftė pa luftė, por regjimi ėshtė nė delir. “Bota duhet t’a dinte,” bėrtet Mussolini nga ballkoni i tij i famshėm, “se ne kemi fuqinė tė shtyjmė pėrpara.” (ital. “tireremo diritto”). Mė 16 prill, Viktor Emanuali, disi i hutuar, pranon kurorėn shqiptare. Shtypi i regjimit flet pėr “sukses pa precedent”, por fitimet politike janė zero. Shqipėria ishte njė nga aventurat mė tė kėqija tė fashizmit. Operacioni nuk arriti tė ndalte avancimin gjerman drejt Ballkanit dhe iu tregon demokracive tė rajonit se Italia nuk ka qėllime paqėsore. Roma beson se do tė kontrollojė aleatėt nazistė, por ky ishte njė iluzion i madh. Gjashtė javė pas zbarkimit nė Shqipėri, Mussolini do tė firmos Paktin e Hekurt dhe tre muaj mė vonė, Gjermania do t’u deklarojė italianėve fillimin e luftės botėrore. Mbreti Zog dhe barinjtė e tij janė kthehen nė njė kujtim tė parėndėsishėm