|
|
| E-Mail (Posta elektronike) ėshtė njė ndėr shėrbimet mė tė kėrkuara qė ofron interneti. Me ndihmėn e kėsaj poste elektronike bėhet transmetimi i letrave elektronike (me tė dhėna tė shkruara nė tė) nga dėrguesi tek pranuesi. Karakteristikė e kėtyre letrave ėshtė adresa e cila nė vete pėrmban simbolin @.
Me pėrhapjen e kėtij shėrbimi nė internet gjithnjė e mė tepėr njerėzit e sidomos ekonomistėt e pėrdorin kėtė form tė kėmbimit tė letrave nė vend tė formave klasike si postės, telefaksin etj. Shkaqet pėr kėtė janė mė sė tė njohura si p.sh:
* posta elektronike dėrgon letrėn brenda disa minutash, pa marr parasysh distancėn.
* dėrgimi i letrave me post elektronike kushton shumė pak, nė krahasim me posten klasike.
* pėrparėsia ndaj telefonit ėshtė dėshmia e marrėveshjes (edhe pse me ligj nuk janė tė gjitha gjėrat tė kthjelluara)
* standardi MIME, i lejon dėrguesit tė letrės elektronike ti bashkėngjitė edhe dokumente tjera.
* gjatė kėmbimit tė letrės nuk ėshtė e nevojshme qė dėrguesi dhe pranuesi tė jenė tė kyēur nė tė njėjtėn kohė nė rrjetė.
Pėr dėrgimin e letrave nevojitet qė si dėrguesi po ashtu edhe pranuesi tė kenė njė adresė nė internet qė nė terminologjinė e internetit quhet E-Mail adresa. Adresat E-Mail hapen nga njė qendėr shėrbimi nė internet (Provider) pėr paraqitėsit e kėrkesės. Paraqitėsi i kėrkesės zgjedhė emrin (kombinim shkronjash e numrash) e adresės i cili nuk ka fusha tė zbrazėta nė mes tė simboleve. Pas emrit pason pjesa qė shkruhet nga qendra e shėrbimit, simboli tek @ (ne anglishte at) qendra e shėrbimit (Proveider) pastaj vije njė pikė ndarėse dhe futet domeni i nivelit tė lartė (Top-Level-Domen) pėr tė njoftuar lexuesin pėr qendrėn dhe karakterin komercial apo ndonjė tjetėr.
Sistemi E-Mail nuk ėshtė i sigurt sa i pėrket vėzhgimit tė pėrmbajtjes sė letrės. Gjatė rrugės qė kalon letra, ajo mund tė lexohet dhe pėrmbajtja e saj edhe tė ndryshohet. Pėr kėtė nuk pėrdoret pėr letrat me pėrmbajte interesante pėr shikuesin e tretė. Nė kėtė drejtim ėshtė duke u menduar dhe punuar pėr tė gjetur forma me anėn e tė cilave ky sistem do tė mbrohej nga shikuesit e pa ftuar. Njė ndėr kėto pėrpjekje ėshtė edhe kodimi PGP (Pretty Good Privacy), pėrpjekje qė kodimi dhe dekodimi i pėrmbajtjes sė letrės, tė jetė i mundshėm vetėm nga dėrguesi dhe pranuesi i letrės. Parakusht pėr njė gjė tė tillė ėshtė posedimi i njė programi tė njėjtė pėr kodim/dekodim tė letrės pėr tė dy palėt.
Mundėsit qė lė kjo formė e kėmbimit tė letrave, janė shumė interesante pėr institucionet shtetėrore, mirėpo ato ende nuk janė tė pėrgatitura qė letrat elektronike tė i pranon si formė zyrtare e kėmbimit tė letrave.
Ky interes i ka shty administratat e disa vende perėndimore qė tė ndėrmarri hapat pėr krijimin e bazes se ligjeve mbi kėmbimin e letrave elektronike.
Posta elektronike nėnkupton ēfarėdo mesazhi nė formė teksti, zėrit, tingullit ose imazhi, tė dėrguar me anė tė rrjetit tė komunikimit elektronik publik qė si i tillė mund tė ruhet nė rrjet ose nė pajisjen e fundme tė marrėsit deri nė momentin kur merret nga pranuesi -marrėsi.
|
| | |
