| Erdhi festa erdhi feta, na solli gėzimin Zgjohu dhe ngre dolli, se u pa hėna e Bajramit O i ēmendur, erdhi festa, dėgjoje zėrin e ujit tė lumit Ky zė vjen nga Zoti i Madhėrishėm Njė qind njerėz tė menēur u bėnė si tė ēmendur nga gėzimi Erdhi e mira dhe e bukura, skemi parė ndonjėherė kėso gėzimi
Me tė arritur zėri i ardhjes sė Fitėr Bajramit, shpirti i besimtarit mbetet nė mes, tė gėzohet pėr ardhjen e Bajramit apo tė pikėllohet pėr ikjen e muajit tė bekuar tė ramazanit. Ėshtė i pikėlluar nga ikja e ramazanit dhe i gėzuar pėr ardhjen e bajramit. Festa e Bajramit dallon nga tė gjitha festat, ngase ėshtė shpėrblim i njė muaji agjėrim dhe i njė muaji pastrim tė zemrės nė lumen e pastėr tė ramazanit. Fitėr bajrami nuk ėshtė festė e pėrfundimit tė ramazanit, por ėshtė festė e daljes sė njeriut nga pluhuri i vetes sė tij dhe i rilindjes sė shpirtit tė tij. Agjėruesi pas njė muaji agjėrim ėshtė sikur njė shpend i cili ėshtė ringjallur pėrsėri nga dheu i tij. Ramazani e djeg ekzistencėn e mėparshme tė njeriut dhe nė fund tė tij kemi njė shpirt tė ri tė njeriut, i cili nga ky muaj ka dalė me zemėr tė pastėr. Fitėr Bajrami nuk ėshtė gėzim pse ka ikur ramazani por ėshtė gėzim i ardhjes sė ditės sė re nė jetėn e njeriut. Ngase ne presim qė ramazani me syfyret, iftaret, netėt e kadrit dhe lutjet e tij tė krijojė njė njeri krejtėsisht tjetėr nga ai qė ka qenė.
Festa e bajramit ėshtė njė koncept tjetėr i pėrmbajtjes sė poezisė persiane dhe jo vetėm njė rrafshin konceptual, po ai zė vend edhe nė krijimin e botėkuptimeve tė reja nė poezi. Nė divanet e shumicės sė poetėve klasikė persianė, mund tė hasim interesim pėr festėn e ramazanit dhe kjo festė ėshtė objekt i interesimit tė poetėve mė shumė se ēdo festė tjetėr islame.
Vėshtrimi i veēantė pėr Bajramin nė letėrsinė persiane ėshtė pėr shkak se hėna e re nė kėtė muaj ka ndikuar tepėr shumė nė udhėzimin shpirtėror tė shoqėrisė islame. Poetėt persianė nė bazė tė koncepteve tė tyre personale kanė patur qėndrime tė ndryshme ndaj Fitėr Bajramit, dhe ata me stilet e tyre tė veēanta kanė trajtuar kėtė botėkuptim.
Eja mbi ēati dhe tregoje njė pjesė tė vetullės
Agjėruesit e botės presin hėnė e re
Ky varg ėshtė njėri ndėr qindra vargjet e poezisė persiane, nė tė cilin poeti mirėpret Fitėr Bajramin. Kur studiojmė poezitė qė janė thurur me rastin e festės sė bajramit mund tė hasim mėnyrėn e pritjes sė kėsaj feste nga e popullit dhe rrethit nė tė cilin ka jetuar poeti dhe qėndrimin personal qė poeti ka patur pėr bajramin. Vizitat, mėnyra e shikimit tė hėnės sė muajit Sheval dhe lajmėrimi i saj pėr agjėruesit, gėzimi dhe urimet e agjėruesve ndaj njėri-tjetrit dhe shumė botėkuptime tjera mund tė hasim nė poezitė nė lidhje me Fitėr Bajramin.
Shfrytėzimi i konceptit tė Festės sė Bajramit nga poetėt e letėrsisė persiane tė periudhave tė ndryshme lidhet me kushtet aktuale politike tė asaj kohe dhe ekzistojnė dallime tė dukshme. Nė periudhėn e parė tė poezisė persiane, ku poezia ishte nė shėrbim tė oborrit mbretėror, festa e ramazanit pėrdorej nė kaside tė gjata nga poetėt, me qėllim qė tia uronin festėn mbretėrve tė tyre. Kėto kaside lexoheshin nė ceremonitė e veēanta pėr ditėn e Bajramit. Pėr fat tė keq nė kėto poezi nuk ėshtė theksuar dimensioni spiritual dhe filozofik i muajit tė ramazanit dhe ditės sė bajramit. Me depėrtimin e misticizmit nė poezi dhe poezitė pėr Fitėr Bajramin morėn njė atmosferė tjetėr. Ramazani ėshtė muaj i edukimit shpirtėror dhe dita e bajramit ėshtė ditė nė tė cilėn besimtarėt marrin shpėrblimin e tyre nga Zoti pas njė muaji pėrpjekje dhe agjėrimi. Ky edukim shpirtėror dhe kjo festė nė ato poezi janė mistike dhe janė shprehur me njė gjuhė jashtėzakonisht tė bukur.
Hafez, mos qėndro aspak pa verė dhe tė dashurėn
Ėshtė festė e bajramit, njė ditė si lule jasemini
Prezenca e ramazanit dhe bajramit nė Divanin e Shemsit dhe Mesnevinė Manevin tė Moleviut ėshtė shumė e dukshme dhe madhėshtore nė krahasim me poezitė tjera. Konceptet mė tė bukura tė muajit tė ramazanit dhe ditės sė bajramit mund ti gjejmė nė veprat e Moleviut. Mevlana Rumiu, muajin e ramazanit e cilėson si muaj tė gėzimit dhe festimit dhe Fitėr bajramin si njė festė tė madhe pėr besimtarėt myslimanė. Ai feston jo pėr shkak se ka pėrfunduar muaji i ramazanit, por pėr atė se pas kėtij muaji lind njė njeri i ri i pastėr nga mėkatet. Sipas Moleviut gjatė muajit tė ramazanit Uni i vėrtetė i njeriut, i cili zakonisht ėshtė i shkrirė nė unet e rrejshme, pastrohet plotėsisht dhe del jashtė hijes dhe nė realitet manifeston njeriun e vėrtetė. Sipas kėtij poeti, festa e bajramit ėshtė festė e tė dashuruarit, sikur Ismaili qė kishte shkuar deri nė moment tė vdekjes nga ana e Ibrahimit dhe mė pas ishte kthyer nė ditėn e gėzimit dhe festimit.
Urime festa pėr tė dashuruarit
Tė dashuruar, urime ju qoftė festa juaj
Edhe pėr ty oj hėnė e pėr ty oj tokė
Urime pėr shtat qiej
Erdhi festa dhe u bashkuan zemrat 0
Urime ky bashkim pėr ju tė dashuruar
Mos e prish agjėrimin pos me njė sheqerkė
Urime sheqerka nė gojėn e tij
Erdhi bajrami o shpirtdėlirė
Urime pėr dhurata e shtrenjta
Festa e bajramit nga vėshtrimi i Molanės ėshtė ditė e pėrsosmėrisė, ditė e zbulimit shpirtėror dhe ditė e pamjes. Dita e bajramit ėshtė dita e pranimit tė lutjeve. Sipas Moleviut, festa thyen drynat e burgut dhe i liron tė burgosurit nga aty. Jo vetėm tė burgosurit e natyrės dhe kėsaj bote, por i liron edhe tė burgosurit e mbretit, tė cilėt sipas Molanės janė po ata mėkatarėt. Karakteristika e kėsaj feste sipas Moleviut ėshtė thyerja e drynit tė burgut dhe thyerja e dhėmbėve tė kėsaj bote tė shėmtuar. Kjo botė e cila e ka robėruar njeriun nė burgje tė ndryshme, si burgu i lakmive, burgu i vetmisė, burgu i mėkatit, burgu i largimit nga vetja dhe Zoti. Rumiu gjithashtu mendon se Fitėr bajrami ėshtė shpirti i njerėzve, i cili gjatė ditėve tė muajit tė ramazanit ka thyer hekurat e burgut dhe ka liruar veten nga ēdo e keqe dhe mėkat.
Pėrsėri kam ardhur sikur festė e re qė ta thyej drynin e burgut
Ta thyej kėtė hekur dhe kėta dhėmbė qė i hanė njerėzit e kėsaj bote
Mevalan Rumiu ėshtė i mendimit se muaji i bekuar i ramazanit gurin e brendshėm e shndėrron nė margaritar, helmin nė sheqer, drynin e zemrės nė ēelės dhe Molana nė ditėn e bajramit falėnderon Zotin pėr tė gjitha kėto tė mira. Festa e bajramit domethėnė ditė e re, nė tė cilėn njerėzit veshin rroba tė reja dhe bota gjithashtu merr njė pamje tjetėr. Tė gjithė e mirėpresin bajramin dhe vishen me rroba tė reja dhe tė pastėrta me qėllim qė edhe shpirtrat e tyre tė bėhen tė ri. Moleviu ashtu sikur edhe e ka pėrjetuar vet flet pėr festėn e bajramit.
Kaloi muaji i agjėrimit, erdhi festa, erdhi bajrami
Kaloi nata e errėt dhe doli i dashuruari
Ai mėngjes agoi si besnik dhe hėna iku shpejt
I dashuruari u shkri nė tė dashurėn dhe Shejhi u shkri nė dervishin
Pėrfundoi lufta dhe helmi u bė sheqer
Guri u bė margaritar dhe dryni u shndėrrua nė ēelės
|
