| Kėshilla nga specialistėt pėr sėmundjen mė tė pėrhapur
Shumė mite ekzistojnė rreth osteoporozės. Ajo ėshtė njė sėmundje qė ēon nė hollimin e kockave dhe thyerjen e kyēeve dhe tė shtyllės kurrizore. Shumė nga mjekėt dhe specialistėt thonė se vetėm gratė preken prej kėsaj sėmundjeje.
Por e vėrteta ėshtė se edhe burrat mund tė preken prej saj, madje edhe tė rinjtė. Por osteoporoza ėshtė e trajtueshme dhe sė shpejti pritet tė dalė njė ilaē i ri i cili i jepet pacientit vetėm njė herė nė vit.
Osteoporoza shpesh quhet sėmundje e heshtur sepse ajo nuk ka simptoma dhe njerėzit ndoshta nuk e dinė se janė prekur prej saj derisa fillojnė tė ndjejnė dhimbje nė kurriz ose pėsojnė ndonjė frakturė nė kockė.
Instituti Kombėtar Amerikan i Shėndetit pėrllogarit se gratė 30-40-vjeēare pėsojnė njė humbje tė dukshme tė densitetit tė kockės. Dhe kur kocka me densitet tė ulėt krahasohet me njė kockė normale, dallimi duket qartė.
Ndėrkohė qė 80 pėr qind e atyre qė preken nga osteoporoza janė gra dhe shpesh tė moshuara, por edhe burrat mund tė preken nga kjo sėmundje. Njerėz tė racės sė bardhė dhe aziatike janė mė nė rrezik prej osteoporozės, por edhe njerėz tė racave tė tjera mund tė preken prej saj.Pėr trajtimin e sėmundjes ekzistojnė trajtime tė ndryshme, por shumė njerėz e ndėrpresin marrjen e ilaēeve pas njė viti. Mjekja Felicia Kosman thotė se njerėzit harrojnė t'i marrin ilaēet.
Gra tė moshave 60, 70, 80 vjeē vuajnė nga sėmundje tė tjera dhe marrin shumė ilaēe dhe shpesh ilaēet pėr osteoporozėn i lėnė mėnjanė. Ata qė ndėrpresin marrjen e ilaēeve janė nė rrezik mė tė lartė pėr tė pėsuar frakturė nė kockė. 20 pėr qind e personave qė pėsojnė frakturė kockash tė kyēeve tė pjesės kryesore tė trupit vdesin njė vit pas rrėzimit tė tyre; zakonisht nga ndėrlikime tė tilla si pneumonia ose mpiksjes sė gjakut pas operacionit.Por njė ilaē i ri, acid zoelidronik, qė i jepet pacientit vetėm njė herė nė vit nėpėrmjet venave, ndėrkohė procesi zgjat 15 minuta. Mjekja Eleonor Modi pranė spitalit Brigham thotė se, ilaēi ėshtė po aq i mirė sa edhe ilaēet e tjera nė treg dhe ėshtė lehtė pėr t'u marrė. Sipas studimit, gratė qė morėn acid zoelidronik u prekėn shumė herė mė pak nga frakturat sesa gratė qė morėn placebo. Ilaēi i ri ndodhet ende nė fazėn eksperimentale dhe sė shpejti pritet tė hidhet nė qarkullim.
Kyēet e trupit tė njeriut dhe si lidhen ato
Eshtrat e skeletit mbahen tok me ndihmėn e kyēeve. Ato mundėsojnė gjithashtu lėvizjen midis eshtrave. Nė tė gjitha kyēet takohen tė paktėn dy eshtra, tė cilat i ndan njė e ēarė e ngushtė e kyēit.
Ato pjesė tė eshtrave qė takohen janė tė mbuluara nga kėrce. Kėrcja ėshtė e fortė dhe rrėshqitėse, kjo bėn qė sipėrfaqet t'i qėndrojnė konsumimit dhe tė rrėshqasin lehtė kundrejt njėra-tjetrės.
Nė tė ēarėn e kyēit ka pak lėng qė i lehtėson akoma mė tej lėvizjet. Lėngu i kyēit furnizon gjithashtu kėrcen me oksigjen dhe lėndė ushqyese. Kyēi rrethohet nga njė cipė indi lidhės qė quhet kupė e kyēit.
Pjesa e brendshme e kupės sė kyēit ėshtė e veshur nga cipa e kyēit. Ėshtė cipa e kyēit ajo qė krijon lėngun e kyēit. Kupa mbėrthehet pas eshtrave dhe mbėshtjell kėshtu tė gjithė kyēin. Kupa e kyēit ėshtė e pėrforcuar nė disa vende nga disa rripa tė fuqishėm, lidhėset e kyēit apo ligamentet, tė cilat janė tė ndėrtuara nga inde tė tendosura lidhėse. Kyēe tė ndryshme lejojnė lėvizje tė ndryshme.
Disa kanė lėvizshmėri tė madhe nė drejtime tė shumta, ndėrsa tė tjerat lejojnė vetėm lėvizjen pėrpara dhe mbrapa, si pėr shembull kyēi i gjurit.
Sėmundja e kockave, osteoporoza
Osteoporoza ėshtė njė sėmundje kockash. Kockat dobėsohen dhe humbin fuqinė e tyre, prandaj dhe kanė tendencė tė thyhen. Njerėz me kėtė sėmundje kanė njė risk pėr plasaritje edhe nė lėvizje tė pėrditshme si p.sh. duke u pėrkulur por dhe duke u kollitur. Zhvillimi i kėsaj sėmundjeje mund tė shfaqet pėr shkak tė ndryshimeve tė hormoneve te gratė, mungesa e kalciumit, prezenca e tiroideve ose konsumimi i madh i alkoolit dhe duhanit. Kjo sėmundje nga statistikat ėshtė mė e pėrhapur tek gratė e racės sė bardhė dhe tė verdhė, aziatike. Ėshtė mė e rrallė tek gratė e racės sė zezė. Mjekimi i pėrshtatshėm i osteoporozės mund tė japė pėrparime nė mirėmbajtjen e sasisė sė kockave dhe tė pakėsojė simptomat qė mund tė shfaqen.
Efektet e sojės mbi kockat
Shkencėtarėt kanė pasur arsye tė mendonin se soja mund tė ndihmonte gratė pėr tė luftuar shenjat e plakjes siē janė humbja e kujtesės, dobėsia e kockave dhe shtimin e kolesterinės. Mjekja Lampe, nė bashkėpunim me tre institute mjekėsore nė Holandė, studiuan efektet e sojės tek gratė mes moshave 60-75 vjeē. Shkencėtarėt analizuan tė dhėnat mjekėsore tė 100 grave pėr njė vit, duke matur densitetin e kockave tė tyre dhe nivelin e kolesterinės. Nė moshėn 60 vjeē mund tė jetė shumė vonė pėr proteinėn soja qė tė ketė ndonjė efekt pozitiv nė kėtė drejtim. Mjekja Lampe thotė se nuk ka ndonjė tė dhėnė qė tė tregojė se pėrdorimi i sojės ėshtė i dėmshėm, nė fakt soja ėshtė njė burim i plotė proteinash.
Sėmundja e kockave dhe depresioni
Shkencėtarėt thonė se sėmundjet mendore ndikojnė rrezikshėm nė zhvillimin e sėmundjeve fizike. Sipas tyre, dobėsimi i kockave ose osteoporoza, ėshtė pasojė e depresionit. Shkencėtarėt kanė arritur nė pėrfundimin se depresioni nė moshė tė re ndikon nė dobėsimin e kockave kur njeriu arrin moshėn mbi 40 vjeē. Doktor Philip Gold thotė se gratė para periudhės sė menopauzės qė kanė kaluar depresion, kanė 30 pėr qind gjasa tė preken nga dobėsimi i kockave.
Mjekėt rekomandojnė qė gratė tė cilat kanė kaluar periudha depresioni duhet tė bėjnė analizat pėr matjen e densitetit tė kockave. Kjo pėr arsye se tani ekzistojnė ilaēe jo vetėm pėr tė ndalur procesin e dobėsimit tė kockave.
Vitamina K shmang osteoporozėn
Njė mėnyrė pėr tė shmangur osteoporozėn ėshtė duke marrė vitaminė K. Osteoporoza shfaqet nė njė nė ēdo tre gra tė moshės mbi 50 vjeē nė Britani dhe faktorėt qė e shkaktojnė janė menopauza e hershme, anoreksia si dhe pėrdorimi pėr njė kohė tė gjatė i kortikosteroideve. Siofra Sharpe, nga Shoqata Ndėrkombėtare e Osteoporozės, rekomandon ngrėnien e luleshtrydheve gjatė sezonit tė tyre tė prodhimit. Kėto janė produkte tė pasura me vitamina K, e cila ėshtė identifikuar si njė trajtues i efektshėm i osteoporozės. Kėrkimet kanė treguar se vitamina K, kontribuon nė eliminimin e problemeve tė kockave. Pėrveē ilaēeve, metoda mė e mirė e zėvendėsimit tė estrogjenit ėshtė ajo dietike, duke pirė sa mė shumė produkte qumėshti si dhe karota, portokalle, tė cilat pėrmbajnė vitaminėn D.
Shenjat dhe simptomat e artritit reumatoid
1. Artriti reumatoid ėshtė simetrik, prek gjunjėt, kėmbėt dhe kyēet.
2. Simptomat janė mė tė forta nė mėngjes. Tipikisht, pacientja ose pacienti e ka tė vėshtirė tė lahet, tė vishet dhe tė krihet nė mėngjes.
3. Shoqėrohet edhe me serozit, qė do tė thotė efuzione pleurale, perikardit, anemi, xhunga nėn lėkurė.
4. Kur sėmundja pėrparon, ajo shkakton shformime karakteristike tė gjymtyrėve: gishtėrinjtė e duarve zhvendosen lateralisht pėr nga ulna, gishtėrinjtė pėsojnė kontrakturė etj.
5. Pėrparimi i sėmundjes shoqėrohet me shkatėrrim tė kėrcit tė kyēeve dhe me ankilozė tė kockave.
|
