| Mbroni zemrėn tuaj me ushqime mesdhetare
Nė njė kėrkim tė Harvardit, ku merrnin pjesė 732 gra, ato qė ndoqėn dietė mesdhetare kishin nė gjak nivele mė tė ulėta tė lėndėve kimike qė janė pėrgjegjėse pėr shkaktimin e arteriosklerozės.
Dihet qė ushqimet e kuzhinės tradicionale mesdhetare - frutat dhe perimet, vaji i ullirit, prodhimet e detit tė shoqėruara me njė gotė verė tė kuqe ēdo ditė, mund tė kontribuojnė nė shmangien e sėmundjeve tė zemrės dhe tė hemorragjive cerebrale. Sot, shkencėtarėt mund tė na shpjegojnė pse-nė. Nė kuadėr tė studimit tė studiuesve italianė, 90 persona me nivele tė larta sheqeri nė gjak dhe me rrezik tė rritur tė sėmundjeve nė zemėr iu nėnshtruan kuzhinės mesdhetare. Dy vite me vonė, vetėm 30 prej tyre vazhduan tė kishin sindromėn. Nė njė grup tjetėr prej 90 vetash qė thjesht zvogėluan marrjen e yndyrės, 73 prej tyre vazhduan tė vuanin pėrsėri sindromėn.
Nė njė kėrkim tė Harvardit, ku merrnin pjesė 732 gra, ato qė ndoqėn dietė mesdhetare kishin nė gjak nivele mė tė ulta tė lėndėve kimike qė janė pėrgjegjėse pėr shkaktimin e arteriosklerozės. Frutat dhe perimet, falė cilėsive tė tyre antioksiduese, por edhe peshku, falė acideve yndyrore omega 3 qė pėrmban, cilat rrethojnė e bllokojnė arteriet. Studimi nė 20000 njerėz nga shkencėtarė tė Universiteteve tė Harvardit dhe Athinės tregoi se vaji i ullirit kontribuon nė pakėsimin e tensionit arterial. Ata qė kishin tension tė ulėt merrnin ēdo ditė pėrafėrsisht 2 lugė gjelle me vaj ulliri. Specialistėt theksojnė se kjo masė mjafton tė mbrojė zemrėn tuaj.
Si do ta pėrshtatni dietėn tuaj:
* Shijoni njė sallatė frutash nė vend tė njė ėmbėlsire.
* Preferoni bukė me miell tė pasitur nė vend tė tė bardhės.
* Zgjidhni salca me pėrbėrės vaj ulliri pėr sallatat tuaja.
* Shoqėroni vaktin tuaj me njė gotė verė. (Kujdes: shmangeni nė qoftė se keni rrezik tė madh tė shfaqjes tė kancerit tė gjoksit. Dhe kjo sepse disa kėrkime tregojnė se alkooli mund tė rrisė akoma mė shumė rrezikun e shfaqjes sė kanceri t tė kėtij lloji).
Nė QKUK nė Prishtinė u implantua defibrilatori i parė nė Kosovė - pasi qe eshte teme per semundje te zemres...
Nė Klinikėn Interne tė Qendrės Klinike Universitare tė Kosovės, ėshtė kryer me sukses implantimi i defibrilatorit tė parė, implantibil kardiovertues ( ICD), tek pacienti Xh. F.( 1962). Implantimi ėshtė kryer nė Laboratorin pėr kateterizim tė zemrės nė QKUK, nga ekipi i mjekėve kardiologė, i udhėhequr nga Prof.dr. Masar Gashi, kardiolog, me asistencė tė mjekėve ekspertė tė kėtij lėmi nga Sllovenia e Kroacia. Nė Kliniken Kardiologjike tė Qendrės Klinike Universitare tė Kosovės, sot pėr herė tė parė ėshtė bėrė implantimi i defibliratorit - aparatit tė stimulimit elektrik zemrės. Mjetet pėr blerjen e kėtyre aparateve, edhe pėr vitin 2009, i ka siguruar Ministria e Shėndetėsisė. Kjo ndėrhyrje kirurgjikale ėshtė bėrė me asistencė tė kardiologėve sllovenė.
Nė mungesė tė mjeteve materiale pėr blerjen e kėtij aparati, intervenimet e kėtilla nė zemėr, deri mė sot nuk janė kryer nė Kosovė. Kėtė intervenim kirurgjikal ndaj njė pacienti 46-vjeēar nga Prishtina, i asistuar edhe nga mjekė sllovenė dhe kroatė, kreu prof. Dr. Masar Gashi, drejtor i Klinikės Kardiologjike tė QKUK-sė.
Ne nuk kemi bėrė nė Kosovė, por kemi asistuar nė implantime tė tilla nė klinikat jashtė Kosovės. Ky ka qenė njė moment, nė bashkėpunim ne kolegėt e Sllovenisė dhe tė kompanisė Metronik tė fillojmė edhe nė Prishtinė, pasi qė me ndihmėn e ministrisė qė lejuan mjetet pėr blerjen e elektro-stimulatorėve dhe defibrilatorėve pėr vitin e ardhshėm, tha Dr. Gashi.
Jeta e pacientėve me kėtė aparat pėrmirėsohet dukshėm dhe nė afat tė gjatė, tha Dr. Masar Gashi.
Kualiteti i jetės sė pacientit ėshtė i mirė. Pėrndryshe, siguria rritet, kėshtu qė pacienti ėshtė i sigurt. Nė momentin e duhur pacienti do tė defibrilohet, aparati ėshtė nė gatishmėri, sqaron Dr. Gashi.
Me rastin e implantimit tė aparatit tė parė tė elektro-stimulimit tė zemrės nė Kosovė, sot ėshtė mbajtur edhe Simpoziumi ndėrkombėtar, respektivisht seminari i Meditronic-ut nė temėn "Terapia instrumentale nė Kosovė, situata aktuale dhe perspektivat"
Simpoziumi, do mbahet nė Qendrėn e Telemjekėsisė nė QKUK, ndėrsa nė tė pritet tė marrin pjesė ekspertė tė kėsaj fushe nga Kosova, Kroacia dhe Sllovenia.
Shkencėtarėt suedezė kanė vėrtetuar se konsumimi i peshkut tė yndyrshėm njėherė nė javė parandalon sėmundjet e zemrės te meshkujt e moshave tė mesme dhe tė shtyra.
Megjithatė, rezultatet e studimit tė publikuar nė revistėn European Heart Journal kanė treguar se konsumimi i mė i madh i peshkut tė yndyrshėm (do tė thotė mė shumė se njė herė nė javė) nuk kishte pasur ndikim mė tė madh nė ruajtjen e shėndetit tė zemrės.
Sido qė tė jetė, autorėt e studimit rekomandojnė qė peshku tė konsumohet sė paku dy herė nė javė, ashtu sikurse rekomandon American Heart Association
|
