Telefoni nė rrjetin kompjuterik.
Rrjet kompjuterik ėshtė pjesė e inxhinierisė qė ka tė bėjė me komunikimin midis sistemeve kompjuterike apo pajisjeve. Njė rrjet komjuterik ėshtė njė grup kompjuterash apo pajisjesh kompjuterike tė lidhur me njėri tjetrin dhe tė aftė pėr tė shkėmbyer tė dhėna (Data). Kemi tre tipe rrjetash, Internet, Intranet dhe Ekstranet (Extranet).
Mėnyrat se si lidhen kompjuterat apo pajisjet e tyre, janė tė ndryshme. Kėtu do te trajtojmė rolin e rrjetave telefonik nė rrjetin kompjuterik. Komunikimi i rrjetave kompjuterik nėpėrmjet pėrcjellėsave tė telefonave kėrkon disa pajisje shtesė. Sinjali telefonik ėshtė i tipit analog dhe jo dixhital. Ndryshimi qėndron nė faktin qė, sinjali analog ėshtė proēesi marrjes sė sinjalit zanor ose pamor (nė tė shumtėn e rasteve nga njeriu) dhe perkthehet nė pulse elektronike. Sinjalet dixhitale e marrin sinjalin zanor ose pamor dhe e thyejnė nė kode binare pra formojnė seri 1-sh dhe 0-sh. Shumica e pajisjeve analoge jane telefonat, fakset, modemet etj.
Nė figurėn e mėsipėrme jepen hallkat nė tė cilat kalon sinjali si analog ashtu dhe dixhital.
Sinjali telefonik ISDN (Integrated Services Digital Network) ose dixhital sigurohet nga shėrbimi shtetėror telefonik dhe pėrcillet nė formė dixhitale nė distanca tė mėdha qė arrijnė deri tek terminatori i shkėmbimit (ISDN Exchange). Ky terminator shėrben pėr tė konvertuar sinjalet nga dixhitale nė analoge dhe anasjellas. Ēdo linjė telefonike ISDN qė vjen nga shėrbimi publik telefonik (qė quhet Network Loop ose U-Loop) deri tek konsumatori, mund tė pėrdori vetėm 2 pėrcjellesit e tij tė bakrit siē perdor pėr sinjalin analog. Shėrbimi Publik Telefonik e mbaron shėrbimin e tij me 2 fijet ISDN deri tek Terminatori i Rrjetit (NT1 Network Terminator). Konsumatorėt sipas kėrkesės sė tyre mund tė pėrdorin pajisje si Telefona, Faks, Modem te jashtėm dhe tė brendshėm pėr tė lidhur kompjuterat ose njė sistem tė tėrė kompjuterik. Kombinimi i modemėve dhe ruterave (Router), na bėjnė tė mundur qė tė lidhim njė seri tė gjerė pajisjesh kompjuterike, nė mėnyrė qė tė shkėmbejnė tė dhėna(Data). Nė vitet 1990 teknologjia ADSL (Asymmetric Digital Subscriber Line) ishte shumė e kushtueshme pėr pėrdorim vetiak dhe mėnyra me ekonomike nė atė kohė u bėnė vetėm me modem. Ky lloj komunikimi i kompjuterave ISDN Modem, arrin nė shpejtėsinė maksimale 128 kilo bit per sekondė (kbps). Sot pėr sot nė tregun Shqipėtar ndodhen modem tė jashtėm dhe tė brendshėm, ku ēdo konsumator ėshtė i lirė tė zgjedhi teknologjinė qė dėshiron pėr tu lidhur nė Internet. Duke instaluar ADSL (ISDN Modem Ruter Kompjuter), arrihen shpejtėsi shumė tė mėdha nė transmetimin e tė dhėnave (Data). Mund tė pėrmendim 512 kbps, 1 Mbps (Mega bit pėr sekondė) dhe vende si Amerika, Anglia dhe Japonia po e rrisin teknologjine e transmetimit pėr konsumatorin deri nė 20 Mbps.
Nė skemėn e mėsipėrme jepet skema rrjetit kompjuterik qė formohet nga Ruter, Hab, Modem, kompjutera, dhe Filter Adsl - Telefon (Splitter). Pra sic na vjen sinjali ISDN me dy pėrcjellėsa bakri, nga Shėrbimi Publik Telefonik, do te futet tek Filteri Adsl-Telefonik (Splitter), i cili ka rol shumė tė rėndėsishėm nė kėto tipe rrjetash. Funksioni i spliterit ėshtė qė tė bėjė ndarjen e sinjalit qė vjen ISDN (Telefon dhe Data), nė 2 sinjale tė ndryshme. Spliteri ka 3 porta. Porta hyrėse Linjė ku hyn sinjali ISDN dhe ėshtė i tipit RJ-11(Spinė Telefonke 4 pin). Porta dalėse ADSL nga del sinjali Data pėr tu lidhur Modemi, kjo portė ėshtė e tipit RJ-45(Spinė Rrjeti Kompjuterik 8 pin). Porta dalėse Telefonike (Phone), pėr tė marrė sinjalin telefonik (Sinjalin Analog zakonisht zanor). Nėse nuk do tė ishte Spliteri, nė kėtė rrjet sinjali Adsl qė do tė merreshe dhe sinjali analog do tė binin nė konflikt me njeri tjetrin. Pra nuk do ishte njė lėvizje e drejtuar e sinjaleve. Nga Spliteri, nė porten e Adsl marrim sinjalin dhe e kalojmė nė Modem. Nga modemi e kalojmė nė portėn hyrėse tė Ruterit. Ruterat jane tė ndryshėm, nga ruteri mund tė lidhen njė seri e madhe e kompjuterave dhe rrjetave tė tjerė kompjuterik. Nga ruteri e kalojmė sinjalin nė shpėrndarėsin e sinjalit ADSL qė quhet Hab (Hub). Edhe habet jane disa llojesh nė varėsi nga numri i portave RJ-45 dhe shpejtėsisė qė transmetojnė nė rrjet. Mund tė pėrmendim me 8 porta, 12 porta, 16 porta etj.
Mė kėtė kuptojmė qė nėse kemi njė sinjal ADSL dhe e kalojmė nė njė ruter ėshtė e mundur ta shpėrndajmė nė shumė rrjeta kompjuterike apo pajisje kompjuterike. Kjo teknologji ėshtė mė e pėrdorshmja se nga tė gjithė kompanitė shpėrndarėse tė internetit.
